ΤΟ ΑΓΑΘΟ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

                                                ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΘΥΜΟΣ

( Του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης , από την ερμηνεία των Μακαρισμών )

«Μακάριοι, λέγει, είναι οι ειρηνοποιοί».

 

Ειρηνοποιός είναι εκείνος που δίνει την ειρήνη στον άλλο. Αλλά κανείς δε θα μπορέσει να δώσει στον άλλο αυτό που ο ίδιος δεν έχει. Θέλει, λοιπόν, ο Κύριος να είσαι πρώτα συ γεμάτος από τα αγαθά της ειρήνης κι έπειτα να προσφέρεις αυτό το απόκτημα σε όσους το χρειάζονται. Κι ας μη λεπτολογεί υπερβολικά ο λόγος τη βαθύτερη έννοια της λέξης. Γιατί κι η πρόχειρη κι επιφανειακή εξήγησή της μας είναι αρκετή για την απόκτηση του αγαθού.

  

Μακάριοι οι ειρηνοποιοί. Αυτός ο λόγος με τη συντομία του χαρίζει τη θεραπεία πολλών ασθενειών, επειδή σ΄ αυτή την περιληπτική και γενικότερη ονομασία περικλείει και τα επί μέρους καλά.

  

Ας εννοήσουμε πρώτα τι είναι η ειρήνη. Τι άλλο από κείνη την επιθυμία της αγάπης προς το συνάνθρωπο; Και τι είναι το αντίθετο προς την αγάπη; Το μίσος, η οργή, ο θυμός, ο φθόνος, η μνησικακία, η υπόκριση, η πολεμική συμφορά. Βλέπεις πόσων και ποίων ασθενειών είναι αντίδοτο η μία λέξη; Γιατί η ειρήνη αντικαθιστά εξίσου καθένα απ΄ όσα αναφέραμε, και με τη δική της παρουσία εξαφανίζει το κακό. Όπως δηλ. εξαφανίζεται η ασθένεια, όταν αποκατασταθεί η υγεία, κι όταν φανεί το φως, δεν παραμένει το σκοτάδι, έτσι κι όταν εμφανισθεί η ειρήνη, εξαφανίζονται όλα τα πάθη που αποτελούνται από το αντίθετο. Πόσο σημαντικό είναι αυτό το αγαθό, νομίζω πως δεν χρειάζεται να το αναπτύξω εγώ με λόγια. Συ μόνος σου σκέψου πάνω σ΄ αυτό το θέμα, ποια είναι η ζωή εκείνων που υποψιάζονται ο ένας τον άλλο και μισούνται μεταξύ τους. Δυσάρεστες οι συναντήσεις, αηδιαστικά γι΄ αυτούς όλα τα μεταξύ τους. Τα στόματα αμίλητα και τα βλέμματα στραμμένα στην άλλη πλευρά. Κι η ακοή φραγμένη για τη φωνή εκείνου που μισεί κι εκείνου που μισείται. Ό,τι είναι αγαπητό στον καθένα απ΄ αυτούς, αυτό στον άλλο δεν είναι αγαπητό. Κι αντίθετα, κάθε εχθρικό και πολέμιο, αυτό είναι επιθυμητό στον εχθρό. Όπως τα ευώδη αρώματα γεμίζουν με την καλή τους μυρουδιά τον γύρω αέρα, έτσι θέλει ο Κύριος να πλεονάζει με αφθονία σε σένα το χάρισμα της ειρήνης, ώστε ο δικός σου τρόπος ζωής να γίνεται φάρμακο της ξένης ασθένειας.

  

Θ΄ αντιλαμβανόσουν καλύτερα πόσο μεγάλο είναι αυτό το αγαθό, αν υπολόγιζες τις συμφορές των παθών που σημειώνονται στην ψυχή του καθενός από την εχθρική διάθεση. Ποιος θα μπορούσε ν΄ αναπτύξει επάξια τα πάθη της οργής; Ποιος λόγος θα περιγράψει την ασχήμια αυτής της αρρώστιας; Βλέπεις τα πάθη των δαιμονιζομένων που φαίνονται πάνω σε κείνους που έχουν κυριευθεί απ΄ το θυμό. Σκέψου τα συμπτώματα και του διαβόλου και του θυμού παράλληλα και ποια η διαφορά τους. Κατακόκκινο και γυρισμένο το μάτι των δαιμονιζομένων, παραφέρεται η γλώσσα, σκληρός ο λόγος, διαπεραστική κι όμοια με γαύγισμα σκύλου η φωνή. Αυτά τα γνωρίσματα είναι κοινά και του δαιμονιζομένου κι εκείνου που θυμώνει: τράνταγμα της κεφαλής, απερίσκεπτες κινήσεις των χεριών,  αναβρασμός όλου του σώματος, ασταθή τα πόδια, μια η περιγραφή μ΄ αυτά και των δύο ασθενειών.

Τόσο μόνο διαφέρουν μεταξύ τους το ένα από το άλλο, όσο το μεν ένα είναι εκούσιο κακό, ενώ το άλλο προσβάλλει χωρίς τη θέλησή τους εκείνους, στους οποίους παρουσιάζεται. Πόσο αθλιότερο είναι να βρεθείς θεληματικά σε συμφορά, από το να σε βρει αθέλητα! Κι όποιος είδε την αρρώστια που προκαλεί ο δαίμονας οπωσδήποτε λυπήθηκε, ενώ την παραφροσύνη του θυμού, μόλις την είδε, αμέσως και τη μιμήθηκε, επειδή ξεχωρίζει τη βλάβη για να μην τον ξεπεράσει με το πάθος τους εκείνος που πριν απ΄ αυτόν αρρώστησε. Κι όταν ο δαίμονας διαστρεβλώνει το σώμα του αρρώστου, περιορίζει το κακό ως αυτό, τινάζοντας συνεχώς με ορμή στον αέρα άσκοπα τα χέρια του μανιακού.

Ο δαίμονας όμως του θυμού δεν εκτελεί με αργό ρυθμό τις κινήσεις του σώματος. Γιατί άμα κυριαρχήσει το πάθος και υπερθερμανθεί το γύρω από την καρδιά αίμα κι η  μαύρη χολή, όπως λένε, διασκορπισθεί σ΄ ολόκληρο το σώμα με τη διάθεση του θυμού, τότε από τους ατμούς που συμπιέζονται στο εσωτερικό, στενοχωρούνται τα αισθητήρια που βρίσκονται γύρω απ΄ το κεφάλι. Τα μάτια πετιούνται έξω απ΄ τα όρια των βλεφάρων και κοιτάζουν ματωμένα κι όμοια με δράκου, προς αυτό που προκαλεί τη λύπη. Τα σπλάγχνα υποφέρουν από δύσπνοια. Φουσκώνουν  οι φλέβες γύρω από τον αυχένα κι η  γλώσσα γίνεται χονδρή κι η ομιλία θεληματικά οξεία, επειδή στενεύει η αρτηρία. Αλλά και τα χείλη παγώνουν και μαυρίζουν γύρω – γύρω από τη διάχυση εκείνης της κρύας χολής. Δύσκολα κάνουν το φυσικό άνοιγμα και κλείσιμο, ώστε να μην μπορούν να συγκρατήσουν στο στόμα ούτε κι αυτό το πλεόνασμα του σάλιου, αλλά κι αυτό το βγάζουν μαζί με τις λέξεις, επειδή παράλληλα με τη βιαστική προφορά φτύνεται κι ο αφρός. Τότε, λοιπόν, μπορείς να δείς να κινούνται τα χέρια από την αρρώστια, όπως επίσης και τα πόδια. Και κινούνται τα μέλη αυτά, όχι πια άσκοπα, όπως συμβαίνει με τους δαιμονιζόμενους, αλλά για κακό σκοπό εκείνων που συμπλέκονται μεταξύ τους εξαιτίας της νόσου του θυμού. Κι ευθύς αμέσως οι επιθέσεις εκείνων, που διαπληκτίζονται μεταξύ τους, στρέφονται προς τα πιο ευαίσθητα από τα αισθητήρια. Κι αν το στόμα πλησιάσει σώμα  σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια της συμπλοκής, δε μένουν αδρανή ούτε τα δόντια, αλλά μπήχνονται σαν του θηρίου σε κείνους που θα πλησιάσουν. Και ποιος θα μπορούσε ν΄ αναφέρει το καθένα απ΄ τα κακά που προέρχονται απ΄ το θυμό;

  

Εκείνος, λοιπόν, που εμποδίζει αυτή την ασχημία, δικαιολογημένα θα μπορούσε να ονομασθεί, για την υπερβολικά μεγάλη ευεργεσία μακάριος και έντιμος. Αν όμως, εκείνος που απομακρύνει τον άνθρωπο από κάποια σωματική δυσαρέσκεια είναι έντιμος, πολύ περισσότερο έντιμος θα θεωρηθεί από τους συνετούς ως ευεργέτης του βίου, εκείνος που ελευθερώνει την ψυχή απ΄ αυτή την αρρώστια. Γιατί όσο ανώτερη είναι η ψυχή από το σώμα, τόσο πιο πολύτιμος είναι αυτός που γιατρεύει τις ψυχές, από κείνους που γιατρεύουν τα σώματα.