ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΟΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑ

                                                           

 ΠΕΡΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΑΓ. ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ: ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑΣ

 

ΠΡΩΤ.  ΚΕΙΜΕΝΟ Ε.Π.Ε.  εκδ.  « ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ »

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ,  τ.  4,  σελ.  50.

 Πως  και με ποιο τρόπο η αγία Εκκλησία είναι εικόνα και τύπος του Θεού

 

Ελεγε , λοιπόν, ο μακάριος εκείνος γέροντας  ( ο Αγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης ) κατά ένα πρώτο  συμβολισμό της θεωρίας του, ότι η αγία Εκκλησία είναι τύπος κι εικόνα του Θεού, επειδή έχει το ίδιο μ’ αυτόν έργο, κατά τη μίμηση και κατά τη μορφή.

Αφού εδημιούργησε δηλαδή ο Θεός τα πάντα με την άπειρη δύναμή του και τα έφερε στην ύπαρξη, τα συγκρατεί, τα συνενώνει και χαράζει τα όριά τους. Συνδέει με την πρόνοιά του το ένα με το άλλο και με τον εαυτό του, και τα  νοητά και τα αισθητά. Και κρατώντας μαζί γύρω από τον  εαυτό του τα πάντα, στα οποία είναι αιτία κι αρχή και τέλος, ενώ κατά τη φύση βρίσκονται σε διάσταση, τα κάνει  να συγκατανεύουν το ένα στο άλλο σύμφωνα με μια  τάση τους, την τάση προς αυτόν, σαν βασική αρχή της σχέσης. Σύμφωνα μ’ αυτήν οδηγούνται όλα σε μία ταυτότητα  κίνησης και ύπαρξης, που αποκλείει την κατάλυση και τη  σύγχυση. Κανένα από τα όντα προβαδίζοντας, δε στασιάζει  εναντίον κάποιου άλλου, ούτε αποσπάται απ’ αυτό σύμφωνα  με τη διαφορά που χαρακτηρίζει τη φύση και την κίνησή του.

Συμφύονται όλα μαζί με όλα χωρίς να συγχέωνται, σύμφωνα με την ακατάλυτη σχέση και  φύλαξη της μοναδικής αρχής  κι αιτίας, που καταργεί κι επισκεπάζει όλες τις σχέσεις, που θεωρούνται ιδιαίτερες μεταξύ όλων ανάλογα με τη φύση καθενός από τα όντα. Όχι με το να τις καταστρέφη και να τις αναιρή και να τις κάνη να μην υπάρχουν, αλλά με το να τις νικά και να λάμπη απάνωθέ τους, όπως ακριβώς  το σύνολο πάνω από τα μέρη τους ή και με το να  παρουσιάζεται σαν αιτία του συνόλου αυτού σύμφωνα με την οποία και το ίδιο το σύνολο και τα μέρη του συνόλου, είναι φυσικό να φαίνωνται και να υπάρχουν, γιατί έχουν ολάκερη την αιτία τους να λάμπη απάνωθέ τους. 

Κι όπως ο ήλιος ξεπερνά τη λάμψη των άστρων και στη φύση  και στη δύναμη, έτσι κι αυτά σαν αποτελέσματα μιας αιτίας, δείχνουν την αιτία τους αυτή να καλύπτη όλη την ύπαρξή τους. Γιατί, όπως τα μέρη προέρχονται από το όλο, έτσι είναι  φυσικό και τα αιτιατά να αντλούν την ισχύ τους από την αιτία και να  γνωρίζονται απ’ αυτή και ν’ αφήνουν την ατομικότητά τους ν’ αδρανή, όταν, πιασμένα μέσα στην αναφορά προς την αιτία, λάβουν εξ ολοκλήρου την ποιότητα εκείνης  σύμφωνα με τη αδιάσπαστη, όπως είπαμε, δύναμη που  έχει η σχέση τους μ’ αυτήν. Αφού τα πάντα μέσα στα πάντα είναι ο Θεός, που με  απέραντο μέτρο υπερβαίνει τα πάντα, θα γίνη ορατός ολομόναχος σε όσους έχουν καθαρή σκέψη.

Τούτο θα γίνη, όταν ο νους, καθώς αναλογίζεται θεωρητικά  τους λόγους των όντων, σταματήση στον ίδιο το Θεό,  σαν αιτία κι αρχή και τέλος της δημιουργίας και της γένεσης  όλων, ένα βυθό αδιάστατο που περιέχει τα πάντα.

Κατά τον ίδιο τρόπο και η αγία Εκκλησία του Θεού θ’ αποδειχθή ότι ενεργεί ανάμεσά μας, όπως ο Θεός,  αρχέτυπο εκείνος κι εκείνη εικόνα του. Είναι βέβαια πολλοί κι αμέτρητοι σχεδόν στον αριθμό οι άνδρες κι οι γυναίκες και  τα παιδιά που διαφέρουν και κατά το φύλο και κατά τη  μορφή, την εθνικότητα και τις γλώσσες, τις περιπέτειες της ζωής  τις ηλικίες, τις γνώμες, την τέχνη, τους τρόπους, τις συνήθειες, τα επαγγέλματα. 

Και στις επιστήμες πάλι και στ’ αξιώματα, στις τύχες, στους χαρακτήρες, στις διαθέσεις  διακρίνονται μεταξύ τους και διαφέρουν πολύ όσοι έρχονται  σ’ αυτή και δέχονται απ’ αυτή την αναγέννησή τους και την αναδημιουργία τους με τη  δύναμη του πνεύματος. Δίνει όμως σ’ όλους αυτούς και χαρίζει μία κατά ίσο μέτρο θεϊκή μορφή και θείο όνομα και να προέρχωνται και να ονομάζωνται  από το Χριστό. Τους δίνει ακόμα τη μία απλή κι ασύνθετη και αδιαίρετη σχέση που δημιουργεί η πίστη, που τις  πολλές  κι αναρίθμητες διαφορές, που καθένας έχει, μήτε καν  ότι δεν υπάρχουν δεν επιτρέπει να γίνη γνωστό, επειδή  όλα γενικά σ’ αυτήν κατευθύνονται και συναντιούνται. Μέσα σ’ αυτήν  κανένας τίποτα εντελώς δεν ξεχωρίζει από το κοινό για χάρη  δική του. Ολοι συμφύονται ο ένας με τους άλλους  και συνδέονται μέσα στη μία απλή κι αδιαίρετη χάρη και δύναμη της πίστης. Ητανε, λέει, όλων η καρδιά και η ψυχή μία, ώστε από διάφορα μέλη να είναι ωστόσο και να φαίνεται ένα σώμα άξιο αληθινά του ίδιου του Χριστού, της αληθινής κεφαλής μας.

Στο σώμα αυτό, λέει ο Θείος Απόστολος, δ ε ν  υ π ά ρ χ ε ι  ά ν δ ρ α ς   κ α ι γ υ ν α ί κ α, ο ύ τ ε  Ι ο υ δ α ί ο ς   κ α ι  Ε λ λ η ν α ς, ο ύ τ ε  π ε ρ ι τ ο μ ή   κ ι  α κ ρ ο β υ σ τ ί α,  ο ύ τ ε   β ά ρ β α ρ ο ς   ο ύ τ ε   Σ κ ύ θ η ς,   ο  ύ τ ε  δ ο ύ λ ος    ο ύ τ ε   ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς. Α λ λ ά   τα  π ά ν τ α   κ α ι   μ ε σ α   στα   π ά ν τ α   είναι Αυτός που με τη μία κι απλή πάνσοφη  δύναμη της καλωσύνης του περικλείει τα πάντα  μέσα του, σαν ένα κέντρο από ευθείες, που ακτινωτά ξεκινούν απ’ αυτό, σύμφωνα με την ίδια απλή κι ενιαία αιτία  και  δύναμη. 

 Δεν αφήνει τις αρχές των όντων ν’ απομακρυνθούν μαζί με τα τέλη τους, περιορίζοντας κυκλικά τις προεκτάσεις τους και οδηγεί προς τον εαυτό του τις διακρίσεις  των όντων, που ο ίδιος εδημιούργησε. Δε θέλει  ν’ αποξενωθούν όλότελα μεταξύ τους και να γίνουν εχθρικά τα  πλάσματα και τα δημιουργήματα του ενός Θεού και να μην έχουν σχετικά με τι και που να παρουσιάσουν τη φιλία και  την ειρήνη και την ταυτότητα μεταξύ τους, οπότε θα κινδυνέψη, με το  χωρισμό τους από το Θεό, να μεταπέση το είναι τους στο μη είναι.

Είναι, λοιπόν, εικόνα του Θεού, καθώς είπαμε, η αγία Εκκλησία, γιατί πραγματοποιεί την ίδια ένωση ανάμεσα  στους  πιστούς, που κάνει ο Θεός, ακόμα κι αν τυχαίνη να  είναι διαφορετικοί στα ιδιώματα κι από διαφορετικούς και τόπους και τρόπους εκείνοι, που μέσα σ’ αυτήν γίνονται με  την πίστη  ένα σώμα. Την ένωση αυτή, κατά φυσικό τρόπο την πραγματοποιεί ο Θεός, χωρίς να προκαλήται  σύγχυση  στην ουσία των όντων. Την διαφορά μεταξύ τους, όπως έχει δειχθεί, την αμβλύνει και την οδηγεί στην ταυτότητα με την αναφορά και την ένωση με τον εαυτό του, σαν αιτία κι αρχή και τέλος.