ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

 

                 ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤA MΥΣΤΗΡΙΑ

Του Paul Evdokimov  από το βιβλίο του « η Ορθοδοξία » 

«Ταύτην την oδόν o Κύριος ετεμεν εις ημάς ερχό­μενος και ταύτην άνέωξε την πύλην είσελθών εις τον κόσμον, και εις τον Πατέρα άνελθών ουκ ηνέσχετο κλείσαι, άλλ’ εξ εκείνου δια ταύ­της έπιδημεί τοις άνθρώποις».

Ό Χριστός ξανάρχεται μέσα στην μυ­στηριακή οικονομία του αγίου Πνεύματος, που συνεχίζει την Ιστορική ορατότητά του. Τα μυστήρια της Εκκλησίας επέχουν και την θέση των θαυμάτων του χρόνου της Σαρκώσεως. Πιο κλασικός είναι ό ορισμός της «Ορθοδόξου ομολογίας». «Μυστήριον είναι μία τελετή, η οποία κάτω απο κάποιον είδος ορατών… φέρει εις την ψυχήν των πιστών την αόρατον χάριν του Θεού»^.

Η ένωση ορατού και αόρατου είναι αναπόσπαστη από την ίδια την φύση της Εκκλησίας, πού, ως συνεχιζόμενη Πεντηκοστή, εκχέει με περίσσεια την χάρη μέσα από κάθε μορφή της ζωής της. Ως «καθίδρυμα» όμως τα μυστήρια – η πλευρά της νομιμότητάς των, (η συμφωνία των δηλ. με τους κανόνες), της εγκυρότητας των και της αποτελεσματικό­τητάς των με την αγιαστική χάρη - καθιερώνουν μία τάξη, πού θέτει όρια σε κάθε άτακτον αιρετικό «πεντηκοστισμό», ενώ, παράλληλα, προσ­φέρει ένα ακλόνητο θεμέλιο, αντικειμενικό και καθολικό, της ζωής της χάριτος.

«Το πνεύμα όπου θέλει πνεί» στα μυστήρια όμως, με τους όρους που απαιτούνται από την Εκκλησία και κατά την υπόσχεση του Κυρίου, οι δωρεές του αγίου Πνεύματος απονέμονται με ασφάλεια και με την μαρτυρία της Εκκλησίας.

Η σχολική θεολογία βρίσκεται κάτω από την λατινική επίδραση, όταν υποστηρίζη οτι τα μυστήρια είναι επτά: βάπτισμα, χρίσμα, ευχα­ριστία, εξομολόγηση, ευχέλαιο, ιεροσύνη και γάμος. Διαμορφωμένη

στην Δύση τον ΙΔ' αιώνα η διδασκαλία αυτή, παγιώθηκε στην σύνοδο του Τριδέντου και διείσδυσε στην Ανατολή. Όμως, ήδη από τον ΙΒ' αιώνα, η «επτάς» των μυστηρίων μνημονεύεται στην «Ομολογία» του Μιχαήλ Παλαιολόγου και παραθέτεται στην ουνιστική σύνοδο της Λυών (1274). Η διαμάχη με τους προτεστάντες θεολόγους τον καιρό του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίου Β' ( +1595) οδηγεί στην ίδια παραδοχή του αριθμού των μυστηρίων ως επτά, ενώ ό Κύριλλος Λούκαρις που καλβίνιζε δέχονταν μόνο δύο.

Η «Απόκρισις» των πα­τριαρχών της Ανατολής δίδει τον ίδιον αυτόν αριθμό «επτά», καθορί­ζοντας: «τα θεία μυστήρια επτά μεν εισίν αριθμούμενα», πράγμα πού εξηγείται από την πολεμική τάση της επιστολής αυτής. Ωστόσο, και στον ΙΕ' αιώνα ο Ιωάσαφ, μητροπολίτης Εφέσου, αναφέρει δέκα μυ­στήρια, ο άγιος Διονύσιος κάνει λόγο για εξ και ό άγιος Ιωάννης Δαμα­σκηνός μνημονεύει μόνον δύο. Μερικά κείμενα αναφέρουν ως μυστήρια την μοναχική κουρά, την ακολουθία των νεκρών και τον μέγαν αγιασμό. Συχνά στους πατέρες το «βάπτισμα» σήμαινε το σύνολο των τριών μεγά­λων μυστηρίων_.

Σε ευρεία έννοια, κάθε τι σε μία ζωή χριστιανική είναι εκκλησιακό και επομένως μυστηριακό: «εκχεώ από του πνεύματος μου επί πάσαν σάρ­κα» (Πράξ. β' 17)' τα πάντα είναι χάρισμα, διακονία, δωρεά στην υπη­ρεσία της Εκκλησίας. Όμως η προσωπική αγιότητα, η πίστη, το μαρ­τύριο ή η αγάπη, ο αγιασμός κάθε υπάρξεως και κάθε όντος, όσο κι αν έχουν την θέση των μέσα στην Εκκλησία, αποτελούν ένα τομέα που δεν επιδέχεται σχηματοποίηση, διοργάνωση, αντικειμενοποίηση και για τούτο ούτε απαιτούν ούτε και έχουν τον consensus, την συναίνεση του Σώματος. Μπορούμε να πούμε μάλιστα πώς σ' αυτά «εκάστω δε δίδοται η φανέρωσις του Πνεύματος προς το συμφέρον» (Α' Κορ. ιβ 7).

Υπάρχει, ακόμη, το πλήθος των μυστηριακών πράξεων (sacramentalia): η καθαγίαση του ναού, των σταυρών, και των εικόνων, του ύδα­τος και των καρπών της γης, το εξοδιαστικόν και η κουρά των μοναχών, η λειτουργική και ιερατική ευλογία, το σημείο του σταυρού, η προσευ­χή. Όλες αυτές οι ιεροπραξίες παρέχουν επίσης την χάρη του αγίου Πνεύματος……………………

Ετσι στην αρχαία εκκλησιαστική πρακτιή κάθε μυστηριακή την συνόδευε και η μαρτυρία της Εκκλησίας για την πνευματοφόρα πραγματικότητα κάθε μυστηρίου. Η συναίνεση αυτή είναι ένα εσωτερικό γεγονός της Εκκλη­σίας, και κάθε μυστήριο είναι πάντα ένα γεγονός μέσα στην Εκκλησία, δια της Εκκλησίας και για την Εκκλησία, αποκλείει κάθε εξατομίκευση, που απομονώνει την πράξη και αυτόν πού την λαμβάνει. Κάθε μυστήριο έχει αντίκτυπο στο Σώμα όλων των πιστών.

Κάθε βάπτιση και χρίσμα είναι μία γέννηση μέσα στην Εκκλησία, που πλουτίζεται με ένα μέλος, κάθε συγγνώμη, κάθε άφεση αποδίδει τον μετανοούντα στην Εκκλησία, στην «κοινωνία των αγίων», σε κάθε ευχαριστία ευχόμαστε: «ημάς δε πάντας τους εκ του ενός άρτου και του ποτηριού μετέχοντας, ενώσαις αλλήλους εις ενός Πνεύματος αγίου κοινωνίαν» (λειτουργία Μ. Βασι­λείου).

«Μετά ταύτα μνημονεύομεν ουρανού και γης και θαλάσσης, ηλίου και σελήνης και πάσης κτίσεως λογικής τε και αλόγου, ορατής τε και αοράτου, αγγέλων, αρχαγγέλων, δυνάμεων, κυριοτήτων, αρχών, εξουσιών, θρόνων των χερουβίμ των πολυπρόσωπων» . Την χειροτονία επισκόπου την επισφραγίζει η ευχαριστία, φανέρωση της Εκκλησίας. Ο νυμφίος και η νύμφη προσέρχονται, με την νέα των συζυγική οντότητα πριν απ’ όπου αλλού, στην ευχαριστιακή σύναξη. Έτσι κάθε μυστήριο υπερβαίνει την μερικότητα προς τον καθολικό του αντίκτυπο και οι δωρεές φανερώνονται για όλους.

Η Εκκλησία, ως συνεχιζόμενη Πεντηκοστή, ως συνεχιζόμενη αποκαλυπτική λειτουργία του αγίου Πνεύματος, αποκαλύπτει αδιάκοπα την ταυτότητα της με τον Χριστό, πού είναι η οδός και η αλήθεια και η ζωή, πράγμα που ανυψώνει και την Εκκλησία την ίδια σε μυστήριο της αλήθειας και της ζωής.

«Ημών δε σύμφωνος η γνώμη, τη ευχαριστία». Κάθε μυστήριο ανάγεται στην σύσταση της ευχαριστίας, περιέχεται μέσα σ' αυτή. Δεν έχει αξία ν' αναζητούμε για κάθε μυστήριο και από έναν ρητά συστατικόν λόγο του Σωτήρος. Απαιτείται βέβαια πάντοτε μία αναφορά στην αγία Γραφή, αλλά κάθε μυστήριο ανάγεται στην δύναμη του μυστηρίου των μυστηρίων, που είναι η Εκκλησία - Ευχαριστία. Δεν είναι καθόλου η τυπική, η νομική πλευρά εκείνη που ενεργεί μέσα στα μυστήρια.

Αν για συγγνωστή αιτία δεν συντρέχουν κατά την τέλεση ενός μυστηρίου όλοι οι «κανονικοί» όροι, η χάρη «ή τα ασθενή θεραπεύουσα» και η ολοκλήρωση του μυστηρίου με την ευχαριστία, μπορούν να μαρτυρήσουν για την κάθοδο του Πνεύματος και για την λήψη της δωρεάς. Για τούτο, στην αρχαία εκκλησιαστική πράξη κάθε μυστήριο ήταν οργανικό μέρος της ευχαριστιακής λειτουργίας και είχε την τελείωσή του στο δείπνο του Κυρίου.

Κάθε μυστήριο ακολουθεί την επίκλησή του και προέρχεται απ' την οικονομία του αγίου Πνεύματος: «'Ώσπερ γαρ ο άρτος της Ευχαριστίας, μετά την επίκλησιν του αγίου Πνεύματος ουκέτι άρτος λιτός αλλά σώμα Χριστού, ούτω και το άγιον τούτο μύρον ουκέτι ψιλόν, ούδ’ ως αν είποι τις κοινόν μετ’ επίκλησιν, αλλά Χριστού χάρισμα και Πνεύματος αγίου, παρουσία της αυτού θεότητος ενεργητικώς γινόμενον» .

Το μυστήριο είναι κάτι μυστικό, κρυφό. «Τα μυστήρια είναι κρυμμένα για τους μη χριστιανούς, ακόμη και για τους προφήτες, αφού ο Χριστός δεν τα παρέδωκε, παρά με παραβολή». Είναι, ακόμη, «μυστή­ριο» αφού, αν και ο Θεός είναι αυτός που ενεργεί, ενεργεί ωστόσο με την πράξη του ιερέως. Όταν ο ιερεύς βαπτίζη, «ουκ αυτός σε βαπτίζει, αλλ’ ο Θεός έστιν ο κατέχων σου την κεφαλήν αοράτω δυνάμει»148. «Τί ούν;. . . πάντας ο Θεός χειροτονεί και τους αναξίους; Πάντας μεν ο Θεός ου χειροτονεί, δια πάντων δε αυτός ενεργεί»

Είναι φανερό ότι η ηθική αξία του ιερουργού όσο και αν πρέπει πάντοτε να αναζητήται, δεν απαιτείται όμως απόλυτα. Το ίδιο και η πίστη αυτού που δέχεται το μυστήριο δεν επηρεάζει διόλου το αντικειμενικό κύρος του μυστηρίου, άλλα τούτο ενεργεί πάντοτε ή για την σωτηρία ή για την κόλαση, ανάλογα με την πίστη. Τα μυστήρια δεν είναι μόνο σημεία που βεβαιώνουν τις θείες υποσχέσεις ούτε μέσα για να ζωοποιούν την πίστη και την εμπιστοσύνη, δεν παρέχουν μόνο, αλλά περιέχουν την χάρη· είναι οχήματα ή «εφόδια» της αθανασίας· είναι μαζί τα όργανα της σωτηρίας και η σωτηρία η ίδια.\

\

TO ΑΓΙΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ

ΠΡΩΤ. ΚΕΙΜΕΝΟ : Ε.Π.Ε. εκδ. « ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ »

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τ. 22, σελ. 310.

Oλοι γνωρίζουμε ότι η χριστιανική ζωή βασίζεται πάνω στα ιερά μυστήρια. Ας εξετάσουμε όμως τώρα πως το καθένα απ’ αυτά μας οδηγεί σ’ αυτήν την άγια ζωή. Γιατί η χριστιανική ζωή είναι η ένωσή μας με το Χριστό. Ας πούμε τώρα με ποιον τρόπο κάθε μυστήριο μας ενώνει με το Χριστό.

Μπορούν να ενωθούν με το Χριστό όσοι πλησίασαν με όλους τους τρόπους το Σωτήρα και έπαθαν και έγιναν όσα και Εκείνος. Εκείνος λοιπόν, ενώθηκε με τη σάρκα και το αίμα τα οποία ήταν καθαρά από κάθε αμαρτία. Και επειδή ήταν Θεός απ’ τη φύση του και απ’ την αρχή, θέωσε και αυτό που έγινε μετά, δηλαδή την ανθρώπινη φύση μας. Και τελειώνοντας τη ζωή του πέθανε, αφού είχε ανθρώπινο σώμα, και αναστήθηκε. Πρέπει, λοιπόν, αυτός που θέλει να ενωθεί με το Χριστό να μεταλάβει τη σάρκα Του, να συμμετέχει στη θέωσή Του, να γίνει κοινωνός του τάφου και της ανάστασής του.

Έτσι λοιπόν βαπτιζόμαστε, για να πεθάνουμε τον ίδιο θάνατο με το θάνατο του Χριστού και για να αναστηθούμε με την ανάστασή Του. Δεχόμαστε το ϳΑγιο Χρίσμα, για να γίνουμε κοινωνοί της θέωσής Του μέσω του βασιλικού χρίσματος. Και όταν δεχόμαστε τη Θεία Ευχαριστία κοινωνούμε την ίδια τη Σάρκα Του και το ίδιο το Αίμα Του, τα οποία είχε ο Σωτήρας. Και έτσι είμαστε ενωμένοι με Αυτόν ο Οποίος σαρκώθηκε για μας, πέθανε και αναστήθηκε. Γιατί λοιπόν δεν ακολουθούμε τον ίδιο δρόμο που ακολούθησε και Εκείνος, αλλά ξεκινάμε απ’ όπου τελείωσε και τελειώνουμε με όσα Εκείνος άρχισε; Γιατί κατέβηκε, για ν’ ανέβουμε εμείς. Και ενώ υπάρχει ο ίδιος δρόμος, για Εκείνον ο δρόμος αυτός ήταν κάθοδος ενώ για εμάς είναι άνοδος.

Επομένως όπως σε μια σκάλα για εκείνον που κατεβαίνει το σκαλοπάτι το τελευταίο, γίνεται το πρώτο σκαλοπάτι γι’ αυτόν που ανεβαίνει. Άλλωστε δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά, γιατί το βάπτισμα είναι Γέννηση, το άγιο Μύρο είναι αίτιο της πνευματικής ενέργειας και της κίνησης μέσα μας. Και ο Άρτος της Ζωής και το Ποτήρι της Θείας Ευχαριστίας είναι αληθινή τροφή και νερό. Και φυσικά δεν είναι δυνατόν να μπορέσει κανείς να τραφεί, πριν ακόμα γεννηθεί.

Επίσης το Βάπτισμα συμφιλιώνει τον άνθρωπο με το Θεό, ενώ το άγιο Μύρο τον αξιώνει για τα θεία δώρα που έρχονται απ’ το Θεό. Και η δύναμη που βγαίνει απ’ την Αγία Τράπεζα, κάνει τον πιστό χριστιανό να αποκτά τη Σάρκα και το Αίμα του Χριστού. Γιατί είναι ακατανόητο να καθίσουμε μαζί με τους Αγίους, αν πρώτα δε συμφιλιωθούμε μαζί Του. Όπως είναι ακατανόητο να αποκτήσουμε τα θεία χαρίσματα και να φάμε και να πιούμε απ’ το αναμάρτητο Σώμα και Αίμα του Χριστού, ενώ είμαστε πονηροί και γεμάτοι αμαρτία. Γι’ αυτό το λόγο λοιπόν πρώτα βαπτιζόμαστε, μετά χριόμαστε με το άγιο Μύρο, και έτσι καθαρούς και ευωδιαστούς μας δέχεται η Αγία Τράπεζα.

Και αυτά είναι αρκετά γ’ αυτό το θέμα. Ας εξετάσουμε λοιπόν ποια ωφέλεια δίνει κάθε μυστήριο στη ζωή του χριστιανού. Και πρώτα θα μιλήσουμε για το Βάπτισμα. Ποια αγαθά μπορεί να φέρει στη ζωή του Χριστιανού αυτό το μυστήριο;

Το Βάπτισμα λοιπόν σημαίνει να γεννηθούν οι άνθρωποι στο δρόμο του Χριστού και να αποκτήσουν την ύπαρξή τους και την πνευματική τους υπόσταση, ενώ προηγουμένως ήταν στο μηδέν. Αυτό μπορεί να τα καταλάβει κανείς από πολλά σημάδια. Πρώτον, απ’ την ίδια τη σειρά, γιατί το πρώτο μυστήριο που δεχόμαστε είναι το Βάπτισμα. Δεύτερον, απ’ τα ονόματα με τα οποία το ονομάζουμε και τρίτον, απ’ όσα γίνονται και ψάλλονται κατά τη διάρκειά του.

Σειρά Μυστηρίου

Η σειρά λοιπόν του μυστηρίου είναι απ’ την αρχή: πρώτα να βαπτιστούμε, μετά να χρισθούμε με το Μύρο, και τέλος να φτάσουμε στην Αγία Τράπεζα δηλαδή στη Θεία Κοινωνία. Αυτή είναι ζωντανή απόδειξη ότι το λουτρό του βαπτίσματος είναι η αρχή του χριστιανικού βίου και το θεμέλιο της ζωής. Γιατί και ο ίδιος ο Χριστός μαζί με όλα τα’ άλλα τα οποία ανέχτηκε για εμάς, δέχτηκε και να βαπτισθεί πριν απ’ όλα τ’ άλλα.

Ονόματα Βαπτίσματος

Και τα ονόματα με τα οποία ονομάζουμε το Βάπτισμα, τι άλλο θα μπορούσαν να σημαίνουν; Το ονομάζουμε γέννηση, αναγέννηση, ανάπλαση και σφραγίδα. Επίσης χρίσμα και χάρισμα, φώτισμα και λουτρό. ϳΌλα αυτά μπορούν να έχουν τον ίδιο σκοπό. Το να φανερώσουν δηλαδή ότι η τελετή του βαπτίσματος είναι η αρχή της πνευματικής ύπαρξης για όσους ανήκουν στο θεό και ζουν γ’ Αυτόν.

Η γέννηση λοιπόν φαίνεται ότι φανερώνει αυτό ακριβώς. Αλλά και η αναγέννηση και η ανάπλαση δηλώνουν εκείνο μόνο, ότι δηλαδή επανέρχονται αμέσως στην πρώτη μορφή με τη δεύτερη γέννησή τους, αυτοί που αναγεννιούνται τώρα και αναπλάθονται και οι οποίοι άλλοτε γεννήθηκαν και έχασαν την αρχική τους εικόνα. Όπως συμβαίνει και με ένα άγαλμα που έχασε τη μορφή του, και που το αναπλάθει ο τεχνίτης, δίνοντας του την πρώτη του εικόνα. Και το βάπτισμα αποτελεί αυτό ακριβώς εικόνα και μορφή. Και πράγματι ζωγραφίζει μέσα μας κάποια εικόνα θέλοντας να φανερώσει ότι οι ψυχές μας έχουν την ίδια μορφή με το θάνατο και την ανάσταση του Σωτήρα. Γιϳαυτό ονομάζεται το βάπτισμα και σφραγίδα, γιατί αποτυπώνει πάνω μας τη βασιλική εικόνα του Θεού και τη μορφή Του.

Και επειδή η μορφή περιβάλλει την ύλη και της δίνει σχήμα, γι’ αυτό το ονομάζουμε και ένδυμα. Γι’ αυτό λέει και ο Απόστολος Παύλος ότι το ένδυμα και η σφραγίδα αυτή σημαίνουν ότι ο Θεός έχει ζωγραφιστεί και τυπωθεί μέσα μας, αλλά και ότι την φοράνε οι χριστιανοί σαν ρούχο.

Γιατί και το χρυσάφι και το ασήμι και ο χαλκός, αφού λιώσει στη φωτιά, τρέχει και επιτρέπει να βλέπουμε ολοκάθαρο το υλικό του. Γι’ αυτό και το ίδιο αυτό το υλικό ονομάζεται χρυσάφι ή χαλκός . Όταν όμως πάρει ορισμένη μορφή απ’ τα καλούπια, δε φαίνεται πια η ύλη, αλλά υπερισχύει η μορφή σε όσους τη βλέπουν, όπως και τα ρούχα ντύνουν τα σώματα. Γι’ αυτό και παίρνει κάποιο ιδιαίτερο όνομα. Δηλαδή άγαλμα ή δαχτυλίδι ή οτιδήποτε άλλο, τα οποία δε σημαίνουν την ύλη αλλά την εικόνα και τη μορφή. Ισως λοιπόν γι’ αυτό ονομάζεται και « ονομαστήριος» η ημέρα του βαπτίσματος για τους χριστιανούς, επειδή η άμορφη και ασχημάτιστη ζωή μας παίρνει μορφή και σχήμα.

Άλλωστε τότε αναγνωριζόμαστε πρώτη φορά από Εκείνον που γνωρίζει τα δικά Του πρόβατα, όπως λέει και ο Παύλος. Και την ημέρα του βαπτίσματος ακούμε τη λέξη που υποδηλώνει το όνομα, σα να γνωριζόμαστε μόλις τότε από το θεό. Γιατί το να γνωριστεί κανείς από το Θεό σημαίνει να γίνει πραγματικά φίλος Του. Γι’ αυτό και ο Δαβίδ είπε γ’ αυτούς που δεν έχουν καμία σχέση με τη ζωή του Χριστού: « δε θα θυμηθώ τα ονόματα αυτά ούτε θα τα πω με τα χείλια μου».

Είναι πράγματι άγνωστοι και αφανείς αυτοί που απομακρύνθηκαν από το φως Του. Ούτε στο θεό είναι γνώριμος εκείνος που δε δέχτηκε τις ακτίνες που πηγάζουν από το βάπτισμα . Και η αιτία είναι πως δεν υπάρχει τίποτα που να μη φανερώνεται μπροστά σε εκείνο το Φως.

Για όλα αυτά το βάπτισμα ονομάζεται και φώτισμα, γιατί δίνοντάς μας την αληθινή ύπαρξή μας, μας κάνει γνώριμους φίλους στο Θεό. Και οδηγώντας μας προς το φως εκείνο, μας απομακρύνει από κάθε κακία. Γι’ αυτό ονομάζεται και λουτρό, γιατί είναι και φώτισμα, επειδή επιτρέπει να έρθουμε σε επαφή με το φως μακριά από κάθε μόλυσμα, που εμποδίζει τις ψυχές μας από τις ακτίνες του θείου φωτός.

Λέγεται και χάρισμα, γιατί είναι και γέννηση. Μα αυτό το χάρισμα είναι κάτι άλλο, εντελώς ξεχωριστό, που ξεπερνά το νου και τις επιθυμίες μας.

Το βάπτισμα μάλιστα είναι χρίσμα, γιατί ζωγραφίζει πάνω στους βαπτισμένους το Χριστό. Αυτόν που χρίσθηκε για μας. Είναι και σφραγίδα που αποτυπώνει τον ίδιο το Σωτήρα μέσα μας. Το χρίσμα λοιπόν, αφού φτάσει σε όλα τα σημεία του σώματος, κάνει αυτόν που χρίεται με το μύρο, σφραγισμένο με αυτό. Και φανερώνει τη μορφή του νέου ανθρώπου. Επειδή λοιπόν και το χάρισμα και το φώτισμα και το λουτρό με την ανάπλαση και αναγέννηση οδηγούν στον ίδιο σκοπό, είναι φανερό ότι όλα τα ονόματα του βαπτίσματος φανερώνουν ότι είναι γέννηση και αρχή της χριστιανικής ζωής.

 ΤΟ ΑΓΙΟ ΜΥΡΟ

(ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ )

ΠΡΩΤ. ΚΕΙΜΕΝΟ : Ε.Π.Ε. εκδ. « ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ »

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τ. 22, σελ. 390.

ΑΑφού λοιπόν πήραμε την πνευματική μας ύπαρξη και αναγεννηθήκαμε με το βάπτισμα, είναι φυσικό να αποκτήσουμε την κατάλληλη ενέργεια και κίνηση. Κίνηση που να ταιριάζει σε μια τέτοια θεία γέννηση. Αυτή την ενέργεια και την κίνηση μπορεί να μας τη δώσει το μυστήριο του θείου Μύρου. Το Άγιο Μύρο δραστηριοποιεί τις πνευματικές μας ενέργειες και τις δυναμώνει στον καθένα μας χωριστά, ανάλογα με την προετοιμασία που έκανε ο καθένας για το μυστήριο.

Σήμερα γίνεται για τους βαπτισμένους αυτό ακριβώς που έκαναν τα χέρια των Αποστόλων στα κεφάλια των πρώτων χριστιανών. Μόλις οι Απόστολοι έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια των πιστών μεταδιδόταν το Άγιο Πνεύμα. Και σήμερα όμως έρχεται ο Παράκλητος σε όσους χρίονται με το άγιο Μύρο.

Αποδείξεις για τον ερχομό του Πνεύματος με αυτό τον τρόπο είναι οι εξής: στην Παλαιά Διαθήκη χρίονταν και οι ιερείς και οι βασιλιάδες με τον ίδιο τρόπο. Τώρα ο θεσμός της Εκκλησίας αναδεικνύει βασιλιάδες εκείνους που χρίονται με μύρο, ενώ στους ιερείς έρχεται η χάρη του Αγίου Πνεύματος με τα χέρια του αρχιερέα. Αυτό θέλει να δείξει ότι και το μυστήριο του Χρίσματος και της χειροτονίας, οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα και έχουν μέσα τους την ίδια δύναμη. Άλλωστε και τα ονόματά τους έχουν πολύ σχέση. Το ένα ονομάζεται Χρίσμα και το άλλο κοινωνία του Αγίου Πνεύματος. Γιατί την χειροτονία των ιερέων οι άγιοι ιερείς την ονομάζουν χρίσμα. Και αυτούς που μυούνται στο μυστήριο του Μύρου πιστεύουν πως είναι κοινωνοί του Πνεύματος. Την τελετή του μυστηρίου την ονομάζουν σφραγίδα πνευματικής δωρεάς, φανερώνοντας αυτό ακριβώς που είναι η τελετή. Μάλιστα αυτό ψάλλουν, όταν τους χρίουν.

Αλλά και ο ίδιος ο Χριστός δεν δέχθηκε βέβαια μύρο χυμένο πάνω στο κεφάλι, είχε όμως μέσα Του το Άγιο Πνεύμα και με την ενσάρκωσή Του, έγινε θησαυρός όλης της πνευματική ενέργειας. Και δε λέγεται μόνο Χριστός αλλά και Χρίσμα. Πριν να έρθει βέβαια στον κόσμο ήταν Μύρο μόνο για τον εαυτό Του. Με την ενσάρκωσή Του όμως, σκορπίστηκε όλο το Μύρο της θεότητας μέσα στο σώμα Του, που δίκαια λέγεται και είναι χρίσμα. Το ότι μεταδόθηκε σήμαινε για Αυτόν ότι έγινε χρίσμα και κενώθηκε.

Ο Θεός δε διέφερε από τους ανθρώπους από τον τόπο διαμονής Του, αλλά βρισκόταν πολύ μακριά ως προς τη διαφορά που είχε μαζί μας. Η ίδια η ανθρώπινη φύση μας είχε χωρίσει τον εαυτό της από το Θεό, αφού διέφερε σε όλα και τίποτα κοινό δεν είχε μαζί Του. Γιατί Αυτός ήταν μόνο Θεός ενώ η φύση μας ήταν μόνο άνθρωπος. Όταν όμως η ανθρώπινη σάρκα θεώθηκε στο άγιο Σώμα του Κυρίου, τότε και η ανθρώπινη φύση πήρε ως υπόσταση τον ίδιο το Θεό. Το τείχος που τα χώριζε έγινε πια μύρο. Κι έτσι δεν υπάρχει διαφορά που να χωρίζει το Θεό από τον άνθρωπο, γιατί ο Κύριος έγινε μια υπόσταση με δύο φύσεις:η θεία φύση που υπήρχε και η ανθρώπινη που δημιουργήθηκε. Έτσι η θεανθρώπινη υπόσταση του Χριστού, καταργεί την απόσταση ανάμεσα στο Θεό και στον άνθρωπο.

Η ανθρώπινη φύση θεώθηκε πάνω στο Σώμα του Χριστού, και από τότε τίποτα εκτός από την αμαρτία δε μας χωρίζει από το Θεό. Επειδή το τείχος που μας χώριζε ήταν διπλό, το ένα η ανθρώπινη φύση και το άλλο η διεφθαρμένη ψυχή μας από την αμαρτία, το πρώτο τείχος το γκρέμισε ο Σωτήρας με τη σάρκωσή Του και το άλλο με τη σταύρωση. Την αμαρτία την κατάργησε ο Σταυρός.

Γι αυτό μετά το βάπτισμα χριόμαστε με το άγιο Μύρο. Αυτό έχει τη δύναμη να μας προσφέρει τις ευλογίες του Σταυρού και του θανάτου Εκείνου, δίνοντάς μας την κοινωνία του Αγίου Πνεύματος. Γιατί αφού και τα δύο εμπόδια γκρεμίστηκαν, δεν υπάρχει τίποτα πια που να εμποδίσει την κοινωνία μας με το Άγιο Πνεύμα. Και λέμε μόνο για δύο εμπόδια γιατί όταν έρθει ο καιρός να συγκατοικήσω με το Θεό άμεσα, θα υπάρξει και τρίτο εμπόδιο ο θάνατος.

Ενώ λοιπόν οι άνθρωποι έχουν χωριστεί τριπλά από το Θεό, για τη φύση τους, την αμαρτία και το θάνατο, ο Σωτήρας έφερε την απόλυτη συμφιλίωση με το Θεό νικώντας όλα τα επακόλουθα. Και ανύψωσε τη φύση μας όταν σαρκώθηκε, και νίκησε την αμαρτία πάνω στο Σταυρό με τη νέκρωσή Του. Και έδιωξε το θάνατο με την ανάστασή Του. Γιατί οι κληρονόμοι του Θεού πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από τη φθορά του θανάτου. Μετά την κοινή ανάσταση των ανθρώπων της οποίας αιτία είναι η ανάσταση του Σωτήρα, οι καθαροί στην καρδιά θα δουν το Θεό πρόσωπο με πρόσωπο.

Κατά το Βάπτισμα λοιπόν γίνεται η μετάδοση των ενεργειών του Αγίου Πνεύματος. Το Μύρο βάζει μέσα μας το Χριστό, στον Οποίον υπάρχει όλη η σωτηρία των ανθρώπων. από Αυτόν μετέχουμε το Άγιο Πνεύμα, μέσω Αυτού οδηγούμαστε προς τον Πατέρα. Βέβαια αυτός που αναπλάθει τον άνθρωπο είναι η Αγία Τριάδα από κοινού, αίτιος όμως και αυτουργός της σωτηρίας είναι μόνο ο Υιός και Λόγος του Θεού. Όχι μόνο γιατί πήρε ανθρώπινο σώμα, αλλά και γιατί από τότε έχει πάνω Του όλη την ανθρώπινη φύση στην αιωνιότητα.

Το μυστήριο αυτό πρώτα πρώτα έδινε χαρίσματα θεραπείας και προφητείας και άλλα παρόμοια, και δεν ήταν καθαρή απόδειξη της δύναμης του Χριστού. Έπρεπε όμως να γίνουν όλα αυτά, αφού ο χριστιανισμός θεμελιωνόταν και η πίστη είχε ανάγκη από στηρίγματα.

Αλλά και σήμερα και λίγο παλιότερα παρουσιάστηκαν τέτοια χαρίσματα σε κάποιους, που ή μίλησαν για τα μελλούμενα ή θεραπεύτηκαν από αρρώστιες, ή θεράπευσαν άρρωστους μόνο με την προσευχή τους. Και δε θαυματούργησαν μόνο ζωντανοί, αλλά και κάποιοι από τον τάφο τους. Η θαυματουργική τους δύναμη δε σταμάτησε ακόμα και μετά το θάνατο.

Κάθε φορά όμως μοιράζει το Άγιο Πνεύμα χαρίσματα στους χριστιανούς. Και αυτά δίνονται σε κάθε εποχή, όπως το χάρισμα της πίστης ή της προσευχής ή της αγάπης. Και παρουσιάζονται στους χριστιανούς που τα δέχονται την κατάλληλη ώρα. Προσφέρονται λοιπόν χαρίσματα έστω και αν πολλοί δεν το καταλαβαίνουν. Επειδή βαπτίστηκαν σε μικρή ηλικία, αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν καμία συναίσθηση των θείων δώρων που τους δόθηκαν. Αλλά και όταν μεγαλώσουν στρέφονται σε ανάρμοστες πράξεις και τυφλώνουν τα μάτια της ψυχής τους.

Ποτέ δεν σταμάτησε ο Κύριος να μας ευεργετεί, αφού μας υποσχέθηκε ότι θα παραμείνει κοντά μας για πάντα. Γιατί δεν γίνεται μάταια το μυστήριο. Όπως απ’ το λουτρό του βαπτίσματος δεχόμαστε την άφεση των αμαρτιών, όπως απ’ την Αγία Τράπεζα παίρνουμε το Σώμα του Χριστού – και δεν πρόκειται να σταματήσουν αυτά έως ότου έρθει πάλι Εκείνος φανερά -, έτσι και με το άγιο Μύρο. Έπρεπε οπωσδήποτε οι χριστιανοί να Το απολαμβάνουν και να μετέχουν στις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Γιατί πως είναι φυσικό τα άλλα μυστήρια να ενεργούν και αυτό να μην προσφέρει τίποτα; Θα έπρεπε ή για να κανένα μυστήριο να αμφιβάλουμε ή να θεωρούμε αμφίβολα και όλα τα άλλα, αφού σε όλα τα μυστήρια ενεργεί η ίδια Χάρη.

Κατά το μυστήριο του Χρίσματος λοιπόν, προσφέρεται το Άγιο Πνεύμα. Και έχει σκοπό άλλοι χριστιανοί να μπορέσουν να βοηθήσουν τους αδελφούς τους με το να προφητεύσουν ή να διδάξουν τα μυστήρια του Θεού ή να θεραπεύσουν με το λόγο τους τους αρρώστους. Και άλλοι για να γίνουν αγιότεροι και να λάμψουν με την πολύ τους πίστη ή με την αγνότητα ή με την αγάπη τους. Γιατί απ’ τη μια πλευρά είναι δυνατόν να έρθει στο σωστό δρόμο κανείς με τη λογική και με τις καλές συνήθειες, να είναι δίκαιος, να προσφέρει αγάπη και να γίνει τέλειος. Απ’ την άλλη πλευρά, βοηθούμενος απ’ το Θεό, νικάει με τη θέλησή του τα πάθη, δείχνει φιλανθρωπία και εκφράζει όλη τη χριστιανική φιλοσοφία.

Όπως οι μεγάλες κακίες που φωλιάζουν μέσα στις ψυχές των ανθρώπων, οδηγούνται από τα πονηρά πνεύματα, έτσι και οι θείες αρετές κατευθύνονται από τον ίδιο το Θεό. Μ’ αυτό τον τρόπο ο Παύλος είχε αγάπη, ο Δαυίδ πραότητα και κάποιος άλλος, μια άλλη αρετή που την εξάσκησε υπεράνθρωπα.

Αλλά βέβαια και η πίστη είναι δώρο πνευματικό. Αυτό παρακαλούν να λάβουν και οι Απόστολοι λέγοντας: “δώσε μας πίστη”. Μα και ο ίδιος ο Κύριος προσεύχεται να χαριστεί απ’ τον Ουράνιο Πατέρα αγιασμός στους μαθητές Του λέγοντας: “αγίασέ τους με την αλήθεια Σου”. Έτσι το Άγιο Πνεύμα είναι “Πνεύμα σοφίας, Πνεύμα σύνεσης και θέλησης” και ευσέβειας. Και όλα τα άλλα δώρα του Αγίου Πνεύματος, που το όνομά τους παίρνουν όσοι τα δέχονται, προέρχονται από το ίδιο το Άγιο Πνεύμα.

Σ όλους λοιπόν τους χρισμένους χριστιανούς χαρίζει απ’ τα δικά Του αγαθά. Αλλά η συναίσθηση για αυτά τα δώρα, και η φροντίδα για τον πνευματικό πλούτο τους, για να τα χρησιμοποιήσουν καλά, δεν είναι σε όλους η ίδια.

Άλλοι χριστιανοί δεν μπόρεσαν να το καταλάβουν, επειδή έλαβαν μικροί το μυστήριο, άλλοι δεν ετοιμάστηκαν ούτε έδειξαν την προθυμία που έπρεπε γι’ αυτό. Σε μερικούς όμως απ’ αυτούς, μετά από καιρό, η μετάνοια και τα δάκρυα για τις αμαρτίες τους και η καλή ζωή τους, φανέρωσαν στις ψυχές τους τη χάρη που είχε ριζώσει μέσα τους το μυστήριο. Γιατί αν δεν ασχολούμαστε με την πνευματική ζωή μας, δεν υπάρχει τίποτα σε μας παρ’ όλο που δεχθήκαμε τα θεία δώρα. Χρειάζεται μεγάλος κόπος για όσους θέλουν να έχουν αυτά τα χαρίσματα ζωντανά στην ψυχή τους.

Ώστε λοιπόν, αν κάποιος απ’ τους χριστιανούς φαίνεται πως διακρίνεται στην αγάπη ή στην καθαρότητα ή στην αγνότητα ή στην ταπείνωση ή στην υπερβολική του πίστη, πρέπει να θεωρούμε ότι αιτία γι’ αυτά είναι το άγιο Μύρο. Και να πιστεύουμε πως αυτό το δώρο του δόθηκε τότε, όταν έγινε μέτοχος του μυστηρίου, αλλά η ενέργειά του φάνηκε αργότερα. Το ίδιο συμβαίνει και με εκείνους που έδειξαν ότι έχουν προφητικό χάρισμα ή ότι θεραπεύουν δαιμονισμένους ή και αρρώστους από κάποια ασθένεια. Τα πήραν απ’ το μυστήριο του αγίου Χρίσματος.

Αν λοιπόν πρέπει να κατηγορήσουμε το μυστήριο επειδή δεν φανερώνονται τα πνευματικά Του δώρα στους χριστιανούς, γιατί χρειάζεται να μυηθούμε σ’ αυτό; Τι κέρδος θα είχε το μυστήριο του Χρίσματος αν δεν μπορούσε να μας δώσει αυτό που ζητάμε; Γιατί αν δεν μας δίνει να απολαύσουμε όσα μας υπόσχεται και όσα είναι ο προορισμός Του να δώσει, για τα οποία προσεύχεται ο ιερέας κατά τη διάρκεια του μυστηρίου, δεν θα έπρεπε να περιμένουμε κάποιο άλλο αγαθό από εκεί. Αλλά όχι, το μυστήριο δεν γίνεται μάταια.

Απόδειξη είναι το γεγονός πως τίποτα απ’ τα χριστιανικά έργα δεν είναι μάταιο. Οποιοδήποτε πνευματικό έργο ή χάρισμα βρίσκεται στους ανθρώπους, αυτό θα πρέπει οπωσδήποτε να αποδοθεί στο άγιο Χρίσμα.

Δεν υπάρχει κανένα αγαθό που το απέκτησαν οι άνθρωποι και να μην δόθηκε από Εκείνον. Απ’ τον Ιησού Χριστό δηλαδή, ο Οποίος έγινε μεσίτης Θεού και ανθρώπων. ούτε υπάρχει κάτι άλλο που θα μας βοηθήσει να βρούμε τον Ιησού και να απολαύσουμε τα δώρα Του, παρά μόνο τα μυστήρια. Γιατί τα μυστήρια μας κάνουν μετόχους των χαρισμάτων, που πήρε ο Ιησούς με την ενσάρκωσή Του και με τα πάθη που υπόμεινε.

Με δυο τρόπους βέβαια γίνεται η συμφιλίωση με το Θεό και ολόκληρη η σωτηρία των ανθρώπων: με την μύηση στα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας μας και με την εξάσκηση μας στην αρετή. Με το δεύτερο εννοώ την ανθρώπινη προσπάθεια, που διατηρεί τα δώρα που δόθηκαν στο μυστήριο.

Ο μόνος λοιπόν χορηγός όλων των αγαθών είναι η δύναμη των μυστηρίων. Το έργο κάθε μυστηρίου είναι διαφορετικό από τα άλλα μυστήρια. Η μετάληψη όμως του Αγίου Πνεύματος εξαρτάται απ’ το μυστήριο του αγίου Χρίσματος. Και αυτός ο φωτισμός του βαπτίσματος απλώνεται σχεδόν αμέσως στις ψυχές των βαπτισμένων, δεν είναι όμως από τότε σε όλους φανερός. Μόνο σε μερικούς ενάρετους φαίνεται αργότερα, όταν με πολλούς κόπους, δάκρυα και με την αγάπη τους για το Χριστό, καθαρίσουν τα μάτια της ψυχής τους.

Γι’ αυτό το άγιο Μύρο μας βοηθάει στις παρακλήσεις μας όταν προσευχόμαστε. Γιατί χριόμενοι με το Μύρο γινόμαστε χριστιανοί, αφού το Μύρο που χύθηκε είναι παράκλητος προς το Θεό και Πατέρα. Και παίρνουμε τον άγιο Άρτο από την αλειμμένη με Μύρο αγία Τράπεζα, σαν να Τον παίρνουμε από το ίδιο το χέρι του Χριστού. Και πίνουμε το αίμα Του και κοινωνούμε, όπως κοινώνησε ο Κύριος τους πρώτους μαθητές Του στο Μυστικό Δείπνο.

Ο ίδιος ο Χριστός είναι και ο ιερέας και το θυσιαστήριο και η θυσία. Εκείνο που προσφέρει είναι ο Ίδιος. Και διαμοίρασε τα μυστήρια. Άλλο δίνει με τον Άγιο Άρτο και άλλο με το Άγιο Μύρο. Γιατί ο Σωτήρας είναι και το θυσιαστήριο αλλά και ο θύτης. Αρχιερέας είναι εξαιτίας του χρίσματος που έχει μέσα Του. Εξάλλου παλιά οι ιερείς γίνονταν ιερείς με χρίσμα. Και θυσία είναι ο Κύριος εξαιτίας του Σταυρού και του θανάτου Του.

Αλλά είναι και Μύρο ο Χριστός και Χρίσμα, εξαιτίας του Αγίου Πνεύματος, χάρις στο Οποίο μπορούσε και ενεργούσε όλα τα ιερά έργα Του. Αγίασε και αγιάστηκε και δεν εμποδίστηκε να πάθει οτιδήποτε. Αυτά λοιπόν ήταν γνωρίσματα θυσιαστηρίου και θύτη και θυσίας. Γιατί λέγεται ότι το θυσιαστήριο αγιάζει.

Το Σώμα του Χριστού είναι και Άρτος εξαιτίας της σάρκας που έλαβε ο Κύριος, η οποία αγιάστηκε και θεώθηκε για δυο λόγους: και γιατί δέχθηκε το Χρίσμα του Αγίου Πνεύματος, και για την πληγή του Σταυρού. Γι’ αυτό ο Κύριος προσφέρεται σαν Άρτος και προσφέρει τον εαυτό Του σαν Μύρο, αφού θεώνει τη σάρκα Του και μας κάνει εμάς μετόχους του Χρίσματος. Έτσι και ο Ιακώβ για να προδιαγράψει αυτό το μυστήριο, άλειψε με λάδι τον λίθο και τον ανέθεσε στον Θεό.

Το Άγιο Πνεύμα όταν χυθεί πάνω σε εμάς τους χριόμενους, είναι εκτός απ’ τα άλλα και Πνεύμα υιοθεσίας. Και μαρτυρεί ότι είμαστε παιδιά του Θεού στο Πνεύμα και στην καρδιά μας. Τέτοια βοήθεια δίνει το άγιο Μύρο σε εκείνους που θέλουν να ζουν χριστιανική ζωή