ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ

 

ΕΦΑΓΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ

Σύγχρονες προκλήσεις 

σε ζητήματα Βιοηθικής

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Οι Βιοεπιστήμες (βιολογία, βιοχημεία, βιοτεχνολογία κ.α.) είναι γνωστό ότι ερευνούν το φαινόμενο της ζωής. Σύγχρονα επιτεύγματά τους είναι η τεχνητή γονιμοποίηση, η κλωνοποίηση, η μεταμόσχευση οργάνων κ.λπ. Η Βιοηθική θέτει τα όρια που πρέπει να υπάρχουν μεταξύ καλών και κακών συνεπειών τών διαφόρων βιοεπιστημών στη ζωή μας, εξετάζοντας ζητήματα αναπαραγωγής, υποστήριξης της ζωής και αντιμετώπισης του τέλους αυτής. Η χριστιανική ηθική εξετάζει τα πάντα με βάση την πίστη και παράδοση των αγίων και σκοπός είναι να επισημαίνονται οι υπερβολές και καταχρήσεις ώστε οι επιστήμες να οικοδομούν και όχι να ευτελίζουν το ανθρώπινο πρόσωπο. Το καλό δεν είναι καλό όταν εφαρμόζεται άλλωστε χωρίς μέτρο και από έλλειψη αγάπης. Υπερβολική ποσότητα φαρμάκου μπορεί να σκοτώσει και άμετρη δίαιτα να αποδυναμώσει τον οργανισμό. Επομένως η αλήθεια, η αγάπη και η ελευθερία του προσώπου οφείλουν να είναι η αρχή και το τέλος κάθε προσπάθειας καλυτέρευσης της ζωής για να θεωρηθεί αυτή γνήσια.

Μόνο τα υγιή κίνητρα πρέπει να οδηγούν την έρευνα και όχι ο άκριτος πειραματισμός. Οι έρευνες εκείνες της βιοτεχνολογίας που δεν λαμβάνουν υπόψη τους την μεγάλη αξία και την πνευματικότητα τού παράγοντα «άνθρωπος» οφείλουν να εγκαταλείπονται. Αρνητικό παράδειγμα αποτελούν τα βιοτεχνολογικά πειράματα της ναζιστικής Γερμανίας πάνω σε έγκλειστους στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως αιχμαλώτους, με σκοπό να πετύχουν την δημιουργία ανθρώπων «ανωτέρας ράτσας».

Ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού και έχει προορισμό αιώνιο. Δεν μπορεί να θεωρείται προϊόν και αντικείμενο και να πλήττεται η ανθρωπιά του. Ψυχοσωματικά είναι πρέπον και δίκαιον να αντιμετωπίζεται με ιερότητα. Ο Ιησούς Χριστός εξάλλου διδάσκει το σωστό μέτρο κάθε πράξης μας: «Να αγαπήσεις τον συνάνθρωπό σου όπως τον εαυτόν σου», μας επισημαίνει. Στη Γένεση αναφέρεται ότι «Στην αρχή εποίησε ο Θεός τον ουρανό και τη γη (τα πάντα)» και αυτό σημαίνει ότι η ζωή με όλα τα καλά της είναι δώρο του Θεού, νοηματίζεται από Αυτόν, και ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να παρέμβει αρνητικά, να κλέψει, να διαστρέψει ή να καταστρέψει ό,τι δεν του ανήκει.

Μερικές περιπτώσεις σύγχρονων προκλήσεων σε ζητήματα βιοηθικής θα παραθέσουμε περιληπτικά παρακάτω:

 

ΤΕΧΝΗΤΗ ΚΑΙ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ:

Κάποιες γυναίκες απελπίζονται, κλαίνε και υποφέρουν επειδή δεν μπορούν να συλλάβουν παιδί. Η στάση αυτή δείχνει απιστία. Κάλλιστα μπορούν να υιοθετήσουν κάποιο παιδί και να το μεγαλώσουν ενσταλάζοντάς του άγιες και πανανθρώπινες αξίες, που είναι θεάρεστη πράξη.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που άτεκνα ζευγάρια μεγάλωσαν και ανέθρεψαν πολλά παιδιά, είτε δι’ υιοθεσίας, είτε συγγενών τους που ήσαν φτωχοί και αδυνατούσαν οι ίδιοι. Φτάνει να βλέπουμε τη θεϊκή πλευρά των πραγμάτων και να μην καταφεύγουμε σε κοσμικές μόνο λύσεις, όπως είναι οι ‘τράπεζες σπέρματος’, οι παρένθετες μητέρες και το σπέρμα από ξένο δότη. Δεν χρειάζεται η παρεμβολή γενετικού υλικού τρίτου προσώπου ανάμεσα στο ζευγάρι. Προσευχή χρειάζεται μόνο και ο Θεός έχει την τελευταία λέξη σε όλα.  Έχουν συμβεί ουκ ολίγα θαύματα με τη χάρη του Χριστού. Χρειάζεται όμως εμπιστοσύνη στο θέλημά Του, πίστη και ζωή χωρίς άγχος και εγωισμό. Να αποδεχθούμε επίσης πως τα παιδιά στην οικογένεια, ενώ είναι ευλογία και ομορφιά, εν τούτοις δεν είναι αυτοσκοπός στο γάμο. Σκοπός κύριος είναι η βασιλεία του Θεού, ο αγιασμός και ο αιώνιος προορισμός του ανθρώπου.

 

ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ:

Δια της εξαγωγής του πυρήνα από ένα ωάριο και της προσθήκης σ’ αυτό γενετικού υλικού ενός κυττάρου από άλλον δότη δημιουργούμε κλώνους, πανομοιότυπα αντίγραφα, όπως επιτρέπεται να γίνει -και γίνεται ήδη- μόνο σε ποικιλίες φυτών αλλά και σε ζώα. Με τον τρόπο αυτόν αντιμετωπίζεται η στειρότητα και δημιουργούνται κλωνοποιημένα όργανα για μεταμοσχεύσεις. Το να προαποφασίζεις για το φύλο, την ποιότητα και τον τύπο άλλων ανθρώπων είναι άκρως παρακινδυνευμένο, αφού μπορεί να οδηγήσει σε ολοκληρωτισμό, στέρηση ελευθερίας, σε «καλλιέργεια» ανθρώπων μόνο για λήψη οργάνων κ.α., πρακτικές που έχουν ήδη ξεκινήσει, αφού επιτρέπεται η εργαστηριακή παραγωγή εμβρύων, τα οποία φονεύονται σε διάστημα ανάπτυξης ορισμένων ημερών, μόνο για χρήση και λήψη βλαστοκυττάρων για θεραπευτικούς σκοπούς. Τελικά όμως ο άνθρωπος έχει αξία, είναι σεβαστός ως ον από τη σύλληψή του, ή επειδή συμφέρει οικονομικά διάφορες εταιρείες, ‘βαπτίζεται’ άνθρωπος όποτε εμείς θέλουμε; Για την Εκκλησία ο άνθρωπος είναι άνθρωπος εξ άκρας συλλήψεως και κάθε επέμβαση αντίθετη στη ζωή είναι φόνος. Δεν έχουμε δικαίωμα, τέλος, να καταργούμε, πλάθοντας κατά παραγγελία ομοιότυπα, την ποικιλία των χαρισμάτων και τον πλουραλισμό των δωρεών που μας χάρισε ο Θεός. Αν αυτό συμβεί, θα στρέψουμε τη φύση εναντίον μας, θα φτιάξουμε έναν κόσμο ανώτερων και κατώτερων ανθρώπων, και ακόμη, ευάλωτο σε ασθένειες που θα επιδρούν καταστροφικά σε όλη «τη σειρά των αντιγράφων».   

 

ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ:

Ευθανασία είναι η ιατρική επίσπευση του θανάτου σε έναν βαριά πάσχοντα άνθρωπο και γίνεται είτε ενεργητικά (χορηγώντας θανατηφόρο ένεση ή σταματώντας τα μηχανήματα που τον κρατούν στη ζωή), είτε παθητικά (μη παρέχοντας μηχανική υποστήριξη για τη συνέχιση της ζωής του). Καταδικάζεται από την Εκκλησία, διότι ευθανασία ηθικά σημαίνει είτε ότι ο ασθενής δολοφονείται (αφού θανατώνεται χωρίς τη θέλησή του, με απόφαση άλλων), είτε ότι αυτοκτονεί, επιζητώντας ο ίδιος το θάνατό του. Η ζωή είναι ύψιστο δώρο του Θεού και αλλοίμονο αν ο άνθρωπος αποκτήσει πρόσβαση στην εκμετάλλευση και διαχείρισή της. Τότε ανοίγονται τρομακτικές συνέπειες στην ανελευθερία και ασυδοσία πολλών. Εκτός απ’ αυτά που αναφέραμε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι: (α) Τα κίνητρα ορισμένων που επιζητούν την ευθανασία σε βάρος ανιάτου μέλους της οικογένειάς τους, δεν είναι πάντοτε ανιδιοτελή (συμφέροντα κληρονομιάς κ.α.), (β) Μειώνεται έτσι η ευαισθησία των διαφόρων ιατρικών συλλόγων, που αντίθετα πρέπει να είναι υψηλής ευαισθησίας όταν έχεις να κάνεις με την διατήρηση στη ζωή σοβαρά αρρώστων συνανθρώπων μας, (γ) Δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το θέλημα του Θεού και αν την επόμενη ημέρα ανακαλυφθεί το σωτήριο φάρμακο, (δ) Ζητείται ευθανασία αρκετές φορές από κατάθλιψη και πόνο του ασθενούς, αλλά αμέσως μετά τη χορήγηση παυσίπονης ένεσης ο πάσχων εκδηλώνει την αγάπη του στη ζωή, και (ε) Ο πόνος για τη χριστιανική διδασκαλία είναι λουτρό μετανοίας, αφορμή μεταστροφής και αγιότητας, κατάσταση αφέσεως αμαρτιών και πνευματική γέφυρα ενώσεως με τη χάρη του Θεού. Έχει να κάνει με την είσοδο του ανθρώπου στην αιωνιότητα και τη λύτρωσή του και δεν αντιμετωπίζεται πάντα αρνητικά, αφού προσφέρει σωτήριες προεκτάσεις. Οι Πατέρες και άγιοι της Εκκλησίας δέχονται ότι εκείνος που υπομένει αγόγγυστα την πολύχρονη αρρώστια του και την αφιερώνει στον Χριστό, αποκτά στον ουρανό τιμή μάρτυρος.     

ΑΜΒΛΩΣΗ:

Άμβλωση σημαίνει τεχνητή διακοπή της κύησης και θανάτωση του εμβρύου, και αυτό ενεργείται: Είτε επειδή ένα ζευγάρι είναι ακόμη ανύπαντρο, είτε επειδή η κοπέλα είναι μικρή και δεν θέλει να τεκνοποιήσει, είτε επειδή οι γονείς πιέζουν για έκτρωση, για λόγους επίσης υγείας και σε περιπτώσεις βιασμού. Η Εκκλησία θεωρεί την άμβλωση φόνο, αφού αφαιρείται μια ανθρώπινη ζωή. Δημιουργούν άλλωστε οι εκτρώσεις μεγάλα ψυχικά τραύματα και ενοχές. Σε αντίθεση με ορισμένες φεμινιστικές απόψεις, το έμβρυο για τη χριστιανική πίστη δεν ανήκει ούτε στη μητέρα του ούτε γενικά στους γονείς του, αλλά είναι δώρο του Θεού σ’ αυτούς, με σκοπό να του εξασφαλίσουν τις σωστές και κατάλληλες προϋποθέσεις υγιούς ανάπτυξής του, ώστε να ακολουθήσει το δρόμο μιας ανεξάρτητης και υπεύθυνης προσωπικότητας. Ως εκ τούτου η Εκκλησία δέχεται ως μοναδικές ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ έκτρωσης: (α) την διακινδύνευση της ζωής της μητέρας, και (β) όταν το έμβρυο προέρχεται από περίπτωση βιασμού. Υπήρξαν όμως μητέρες που, ένεκα αληθινής πίστης, διαχώρισαν στην ψυχή και τη σκέψη τους την μορφή του βιαστή από την εγκυμοσύνη που προκλήθηκε, και δέχτηκαν να μεγαλώσουν με αγάπη το παιδί, το οποίο δεν φταίει φυσικά σε τίποτε. Η άμβλωση είναι μια ανεύθυνη συνήθως στάση απέναντι στις προσωπικές μας ευθύνες και μια θυσία «της ζωής που δεν μας ανήκει» (του εμβρύου) στο γεμάτο εγωισμό και οίηση Εγώ μας. Και είναι πράγματι περίεργο το πώς κάποιοι κόπτονται για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων λ.χ. των αγρίων ζώων, ενώ καμία σημασία δεν δίνουν για τα δικαιώματα των ανυπεράσπιστων εμβρύων, που δολοφονούνται καθημερινά και νόμιμα. Ακόμη και σε δύσκολες περιπτώσεις ηθικού διλήμματος, η Εκκλησία δεν παύει να θυμίζει το καλάθι του Μωυσή, μέσω και μέσα στο οποίο η Πρόνοια του Θεού έσωσε τον μέγα προφήτη από βέβαιο θάνατο και μάλιστα του επιφύλαξε και αξιοθαύμαστο μέλλον. Γι’ αυτό και οφείλουμε οι χριστιανοί να καταφεύγουμε στο θέλημα του Θεού χωρίς κοσμικούς ενδοιασμούς.

 

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝ:

Ζωντανός για την Εκκλησία είναι κάποιος όταν και όσο το καρδιοαναπνευστικό σύστημά του λειτουργεί, έστω και μηχανικά και υποστηρικτικά, και όχι όταν υφίσταται βαριά εγκεφαλική βλάβη, που μπορεί να είναι και αναστρέψιμη -και έχει αυτό επαληθευτεί πολλές φορές. Σε πολλές δυστυχώς περιπτώσεις εξάγουν τα όργανα κάποιου, που ενώ έχει δηλωθεί γι’ αυτόν ότι είναι «εγκεφαλικά νεκρός», εξακολουθεί και εκτελεί λειτουργίες πέψης, νεφρικές, καρδιακές, έχει σταθερή θερμοκρασία και πίεση και αναπνέει με αναπνευστήρα. Πόσο ηθική είναι ακόμη η περίπτωση να κρατάνε στη ζωή τούς κλινικά νεκρούς ανθρώπους μόνο και μόνο για να τους πάρουν τα όργανα, θεωρώντας τους, οι εταιρείες που εμπορεύονται μοσχεύματα, απλά ως προϊόντα και εμπορεύματα και αντικείμενα και πηγές εξεύρεσης χρημάτων; Πόσο επιτρεπτό είναι ηθικά να επισπεύδεις τον θάνατο κάποιου βαριά αρρώστου γιατί περιμένουν στην σειρά κάποιοι που πλήρωσαν για λήψη μοσχεύματος; Όταν φυσικά είναι ζωντανός ο δότης τη στιγμή που του παίρνουν τα όργανα, τότε η πράξη αυτή ισοδυναμεί με φόνο. Αντίθετα φόνος δεν είναι η μεταμόσχευση διπλών οργάνων (όπως οι νεφροί) ή του αίματος, όπου δεν πεθαίνει ο βαριά ασθενής. Όλα τα ανωτέρω παρατίθενται για προβληματισμούς πάνω σε ουσιώδη ερωτήματα της ζωής.

Ο άνθρωπος δεν είναι ένα εξάρτημα, ένα πιόνι στα κερδοφόρα συμφέροντα εταιρειών εμπορίας οργάνων. Όπως η έκτρωση είναι φόνος, αλλά και η ευθανασία (αφού δεν προστατεύεται και δεν γίνεται σεβαστό το δικαίωμα στη ζωή του ανθρώπινου προσώπου, εξ άκρας συλλήψεως και μέχρι τα γεράματά του), έτσι και η δωρεά οργάνων χωρίς την συγκατάθεση και εν ελευθερία του δότη είναι φόνος. Η Εκκλησία επιζητεί μια σοβαρή και υπεύθυνη στάση, απ’ όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, πάνω στα φλέγοντα βιοηθικά ζητήματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο, δεδομένου ότι η απαξίωση και αποϊεροποίηση της ζωής αυξάνονται με επικίνδυνους ρυθμούς. 

 

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

•           «Από τη γέννηση ως το θάνατο», π. Ιω. Μπρεκ, εκδ. Εν Πλω, Αθ. 2008

•           «Βήματα πίστης και ζωής», ΟΕΔΒ, Αθ. 2000

•           «Θρησκευτικά Γ΄ Λυκείου», Νικ. Κων/νου-Θεώνης Ντρίνιας, εκδ. Σαββάλας, 1999

•           «Χριστιανική Ηθική», Γεωργίου Μαντζαρίδη, εκδ. Π.Σ. Πουρναράς, 2000

Βιοηθικές προκλήσεις στη νέα χιλιετία

Μια Ορθόδοξη απάντηση

Τού π. John Breck

Καθηγητή τής Βιοηθικής

Αναδημοσίευση από: http://www.alopsis.gr

Οι καιροί αλλάζουν και αυτή η αλλαγή ουδέποτε υπήρξε τόσο γρήγορη ή τόσο δραματική, όσο σήμερα. Με την αποκάλυψη των αλληλουχιών του ανθρωπίνου γονιδιώματος, την ανάπτυξη νέων ριζοσπαστικών αναπαραγωγικών τεχνικών, της κλωνοποίησης συμπεριλαμβανομένης, και της δυνατότητος τροποποίησης της ανθρώπινης ζωής στο πιο βασικό της επίπεδο, δηλαδή την αλλαγή της ανθρώπινης φύσης, εμείς οι Χριστιανοί βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ηθικές προκλήσεις, οι οποίες ταυτόχρονα γοητεύουν και τρομάζουν.

Ομιλώντας από μια εξελικτική σκοπιά, οι επιστήμονες συζητούν για έναν ολοκληρωτικό μετασχηματισμό της ανθρώπινης ζωής. Πολλοί επιστήμονες προλέγουν ότι, κατά το εξελικτικό σχήμα των πραγμάτων, ο Homo Sapiens οδηγείται σε εξαφάνιση και προορίζεται να δώσει τόπο στον Homo Scientificus. Αυτός είναι ο «Επιστημονικός Άνθρωπος», το νέο δημιούργημα της Νέας Εποχής, που η ύπαρξή του όχι μόνο διατηρείται από την τεχνολογία, αλλά και καθορίζεται από αυτή. Κανείς δεν ανέμενε ότι μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα θα υπήρχε ένας «βιονικός» άνθρωπος, του οποίου οι φυσιολογικές βιολογικές λειτουργίες θα ενισχύονταν με τεχνολογική μαγική δύναμη. Πρόσφατα πειράματα σε ποντικούς και πιθήκους απέδειξαν ότι ο εγκέφαλος και η ηλεκτρονική μπορούν να αλληλεπιδρούν με τέτοιο τρόπο, ώστε η δραστηριότητα ενός ζώου να μπορεί επακριβώς να κατευθυνθεί από ηλεκτρόδια εμφυτευμένα στον εγκέφαλό του. Εγκεφαλικά εμφυτεύματα έχουν ήδη επιτρέψει σε άλαλα άτομα να επικοινωνούν μέσω υπολογιστού και σε κωφούς να ακούνε. Παρόμοιες πρόοδοι επιτρέπουν σε παραλύτους να επαναχρησιμοποιούν τα μέλη τους. Για μερικούς, αυτά αποτελούν εκπλήρωση της υπόσχεσης του Ευαγγελίου ότι οι άλαλοι θα ομιλήσουν, οι τυφλοί θα αναβλέψουν και οι παράλυτοι θα περπατήσουν. Για άλλους, σημαίνουν ότι η γραμμή μεταξύ του ανθρώπινου και του τεχνητού έχει επικίνδυνα λεπτυνθεί. Όμως η νέα αυτή τεχνολογία θέτει ένα μείζονα κίνδυνο για την προσωπική αυτονομία. Εάν η ηλεκτρονική μας επιτρέπει να έχουμε τον έλεγχο,  μας επιτρέπει ακόμη να βρισκόμαστε κάτω από έλεγχο, και το ερώτημα είναι από ποιον και για ποιο σκοπό.

Ακόμη πιο ριζικές και πιο τρομακτικές είναι οι νέες δυνατότητες χειρισμού του ανθρωπίνου εμβρύου από το στάδιο του ζυγωτού. Αυτό θα επιτρέψει την παραγωγή «σχεδιασμένων μωρών» παιδιών που τα ατομικά τους χαρακτηριστικά θα έχουν προεπιλεγεί από τους γονείς τους και αυτή η ίδια η φύση τους θα έχει ουσιαστικά τροποποιηθεί σύμφωνα με τα συμφέροντα της «Νέας Ευγονικής».

Αυτό που κάνει ιδιαίτερα ανησυχητική την μετάβαση από τον Homo Sapiens στον Homo Scientificus είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά ο επικείμενος μετασχηματισμός σε κάτι που είναι ένα καινούργιο ανθρώπινο είδος γίνεται από τον ίδιο τον άνθρωπο.Κυριολεκτικά ξαναφτιάχνουμε τους εαυτούς μας μέσα από μια εικόνα που αντανακλά αλαζονεία και απογοήτευση. Αλαζονεία, γιατί ανήκουμε στους εαυτούς μας παρά στον Θεό και επομένως έχουμε το δικαίωμα να ξανασχηματίζουμε τους εαυτούς μας σύμφωνα με τις πιο προκλητικές φαντασιώσεις μας. Απογοήτευση, κατά το μέτρο που η αναζήτηση της τέλειας υγείας, της μακροζωίας, της μεγαλύτερης φυσικής δύναμης και του υψηλότερου I.Q. αποτελεί το σύμπτωμα του φόβου του θανάτου και εκμηδένισης.

Αυτή η μετατροπή από άνθρωπο που δημιουργήθηκε «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν» Θεού σε άνθρωπο κατασκευασμένο σύμφωνα με τα προσωπικά του πάθη και επιθυμίες, είναι επαναστατική και όχι εξελικτική. Τα ηθικά ζητήματα και οι προκλήσεις από αυτή τη μετατροπή θα είναι τρομακτικά. Θα είναι ο Homo Scientificus στην πραγματικότητα άνθρωπος; ή, όπως μερικοί υπαινίσσονται, είναι ανάγκη να ομιλούμε για Res Scientificus, ένα ανθρώπινο ον μεταμορφωμένο σε τεχνολογικά επιτηδευμένο αντικείμενο;

Οι μεγάλες βιοηθικές προκλήσεις του καιρού μας δεν προέρχονται όλες από τον άνθρωπο. Μερικές από τις πιο τρομακτικές προκλήσεις σχετίζονται με τις απαντήσεις μας σε νέες επιδημίες νόσων, που λίγο ή καθόλου ελέγχονται. Το ηθικό ζήτημα είναι ο τρόπος που αντιδρούμε στις ασθένειες αυτές και πως χρησιμοποιούμε τους διαθέσιμους πόρους, για να θεραπεύσουμε αυτούς που προσβλήθηκαν.

Το πιο εμφανές παράδειγμα είναι ο ιός Hiv, που έχει κάνει να υποφέρουν και να πεθαίνουν εκατομμύρια από το AIDS. Καθώς η συχνότητα της λοίμωξης ελαττώνεται στο δυτικό κόσμο, είναι εύκολο να ξεχάσουμε ότι στην Αφρική αντιμετωπίζουν μείζονα επιδημία AIDS και στη Νοτιοανατολική Ασία καταγράφεται τρομακτική άνοδος της συχνότητος. Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς είναι ακόμη εύκολο να ξεχαστεί η τραγωδία, κάτω από την αντίληψη ότι η νόσος οφείλεται σε συγκεκριμένη ηθική παρεκτροπή, η οποία θα μπορούσε να αποφευχθεί. Το AIDS είναι μια τραγική συνέπεια ιογενούς λοίμωξης, ανεξάρτητα από τον τρόπο μετάδοσης. Είναι ανάγκη να αναγνωρισθεί ως τέτοια και να καταπολεμηθεί με κάθε κατάλληλο μέσο, που διαθέτουμε. Ο καθένας μας πρέπει να νοιαστεί.

Ένας από τους πιο περίεργους και δυνητικά θανατηφόρους λοιμογόνους παράγοντες είναι το «Prions», που, χωρίς να είναι, συμπεριφέρεται ως ιός, που τελικά οδηγεί σε καταστροφή του εγκεφάλου, δημιουργώντας στα ζώα τη νόσο των «τρελών αγελάδων» και στον άνθρωπο τη νόσο Creutzeldt-Jacob. Στα Γαλλικά ο πληθυντικός «Prions» επίσης σημαίνει την προστακτική «Ας προσευχηθούμε», η οποία ασφαλώς είναι η καλύτερη και ίσως η μόνη ελπίδα αντιμετώπισής της.

Τελικά πρέπει να σημειωθεί η αυξανόμενη εμφάνιση του Alzheimer μιας εκφυλιστικής νόσου του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η νόσος προσβάλλει συνήθως ηλικιωμένους και στα συμπτώματά της περιλαμβάνονται απώλεια της μνήμης, σταδιακή απώλεια του λόγου και του διαλογισμού. Είναι μια φοβερή και απειλητική αρρώστια, που δημιουργεί ηθικά ζητήματα σχετικά με την φροντίδα των θυμάτων της. Όταν το άτομο χάσει την επαφή του με τα άλλα άτομα είναι στις ηθικές υποχρεώσεις μας να το διατηρήσουμε στην κατάσταση της γνωστικής λήθης ή μια στοιχειώδης συμπόνοια μας υποχρεώνει να θέσουμε τέρμα στην τραγική του κατάσταση, οδηγώντας το στην ευθανασία; Ενώ εμείς οι Χριστιανοί αισθανόμαστε ότι γνωρίζουμε την απάντηση στο ζήτημα αυτό, αυτή δεν είναι καθόλου εμφανής στις ιατρικές ομάδες και στους συγγενείς των αρρώστων αυτών.

Το πεδίο της βιοηθικής κανονικά καλύπτει ζητήματα που σχετίζονται με την αρχή και το τέλος της ζωής. Έτσι βιβλία και άρθρα εστιάζονται αρχικά σε ζητήματα, όπως το status του ανθρωπίνου εμβρύου, τις εκτρώσεις, την ιατρικώς υποβοηθουμένη αναπαραγωγή. Μετά μετακινούνται στο άλλο άκρο και ασχολούνται με ζητήματα, όπως ο ορισμός του θανάτου, η ευθανασία και τις αντιπαραθέσεις σχετικά με την παρηγορητική θεραπεία και άλλα συναφή θέματα, όπως οι πρακτικές της ταφής και η αποτέφρωση.

Όμως σήμερα άλλα ζητήματα καλύπτουν την επικαιρότητα και επεκτείνουν το πεδίο της βιοηθικής. Μεταξύ αυτών την πρώτη θέση κατέχει η Γενετική Μηχανική των ανθρωπίνων όντων. Το κύριο ζήτημα του 2001 ήταν ο χειρισμός του ανθρωπίνου εμβρύου, ιδίως από την άποψη της συλλογής των αρχέγονων εμβρυϊκών κυττάρων, η έρευνα των οποίων έθεσε τη βάση για την έμμονη ιδέα της ανθρώπινης κλωνοποίησης. Από τις ΗΠΑ ως την Αργεντινή και την Ιταλία, οι ερευνητές συναγωνίζονται να τελειοποιήσουν την τεχνική, με στόχο τη δημιουργία εμβρύων για θεραπευτικούς σκοπούς.

Η όλη επιχείρηση αντιμετωπίσθηκε με αρκετά σιωπηρή κριτική, χάρη στην επιτυχία των επιστημόνων και των ΜΜΕ να πείσουν ότι υπάρχει σημαντική ηθική διαφορά μεταξύ θεραπευτικής και αναπαραγωγικής κλωνοποίησης. Με κάθε λογική εκτίμηση, τέτοια διάκριση δεν υφίσταται. Όλες οι κλωνοποιήσεις είναι από τη φύση τους αναπαραγωγικές, οποιοσδήποτε και αν είναι ο χρόνος ζωής του εμβρύου. Στις ημέρες μας χιλιάδες ανθρώπινα έμβρυα δημιουργούνται για να καταστραφούν. Όμως λίγοι στην Κυβέρνηση ή στην Εκκλησία υψώνουν φωνές διαμαρτυρίας. Όλες φαίνεται να χαμηλώνουν μπροστά στις ψεύτικες υποσχέσεις ιατρικής πανάκειας, που προέρχονται από την έρευνα των αρχέγονων εμβρυικών κυττάρων και την κλωνοποίηση. Το γεγονός ότι τα ενήλικα αρχέγονα κύτταρα είναι εξίσου αποτελεσματικά με τα αντίστοιχα εμβρυικά, έχει μικρή δημοσιότητα. Αυτό, γιατί στην χρησιμοθηρική κοινωνία μας, δεν αποδεχόμαστε ότι το αντικείμενο αυτού του χειρισμού είναι στην πραγματικότητα ανθρώπινες ζωές.

Αυτά είναι απλώς τα περισσότερα ορατά ηθικά ζητήματα του καιρού μας. Μια όμως επισκόπηση των βιοηθικών προκλήσεων θα έπρεπε να θεωρήσει και άλλα ζητήματα. Αυτά περιλαμβάνουν τη διάλυση της πυρηνικής οικογένειας και τις συνέπειές της στη νεότητα, το αυξανόμενο επίπεδο βίας, το οικονομικό σύστημα, που ευνοεί τους πλούσιους και τους δυνατούς έναντι των πτωχών και ανίσχυρων, τη σύγχυση μεταξύ Δημοκρατίας και καπιταλισμού, που οδηγεί τον δυτικό κόσμο να αξιολογεί τον ανταγωνισμό και την κερδοσκοπία έναντι της δικαιοσύνης και του δημόσιου καλού. Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο, είναι το ζήτημα της εξαρτημένης συμπεριφοράς, της οποίας τα συμπτώματα του αλκοολισμού, της παχυσαρκίας, του θρησκευτικού φανατισμού και άλλα είναι βιοηθικά ζητήματα πρώτης σημασίας. Ενδιαφέρουν τα ανθρώπινα πρόσωπα και απαιτούν σκληρές επιλογές για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων τους στην προσωπική και κοινωνική ζωή.

 

«Υπάρχει πόλεμος έξω και λυσσομανά»...

Η καταγραφή κάποιων παγκόσμιων δεινών, ακόμη και όταν ενδύονται με τον ευφημισμό των «ηθικών προκλήσεων», μπορεί εύκολα να μας κάνει να αισθανθούμε καταβεβλημένοι και αβοήθητοι να αντιστρέψουμε την πλημμυρίδα της ηθικής κατάπτωσης, που απειλεί να παρασύρει  τις πιο αγαπητές αξίες της κοινωνίας και του πολιτισμού μας.

Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς υπάρχει αληθινά πόλεμος που λυσσομανά. Η θρησκευτική πίστη του δυτικού κόσμου έχει λεπτυνθεί και ίσως έχει διαλυθεί. Οι κύριες εκκλησίες έχουν αυξανόμενα αποδεχθεί την πολιτική ορθότητα και τον ηδονισμό. Όχι μόνο πρόδωσαν τη χορεία των μαρτύρων, αλλά έχουν απορρίψει κάθε μορφή ασκητισμού, που είναι το θεμέλιο της αγιότητος. Οι περισσότερες έχουν εγκαταλείψει κάθε μορφής διεκδίκηση, ότι σκοπός της ανθρώπινης ζωής είναι η δόξα του Θεού. Και οι ταγοί τους απορούν ακόμη, γιατί οι ακολουθίες τους είναι κάτι περισσότερο από διασκέδαση.

Ίσως η μεγαλύτερη ηθική και πνευματική πρόκληση για μας τους Ορθόδοξους Χριστιανούς σήμερα προέρχεται λιγότερο από το πεδίο της ιατρικής τεχνολογίας,  παρά από τον πειρασμό αυτού που αποκαλείται «καλοήθης αποστασία». Αυτή είναι ο κακοήθης «πειρασμός» να ανανεώσουμε, στο όνομα του χριστιανισμού, αξίες και πεποιθήσεις που δίνουν νόημα στη ζωή μας.Είναι ένας πειρασμός, στον οποίο πολλές χριστιανικές εκκλησίες έχουν ήδη υποκύψει. Είναι ύπουλος και εύκολα καλύπτεται κάτω από τον μανδύα της «σχετικότητος».

Πράγματι υπάρχει πόλεμος που λυσσομανά. Και εμείς οι Ορθόδοξοι πρέπει να διαλέξουμε. Από τη μία πλευρά μπορούμε να αποδεχθούμε την ήττα. Μπορούμε να ενδώσουμε στις κοσμικές πιέσεις και να συσχηματιστούμε, όπως έχουν κάνει οι άλλοι. Από την άλλη πλευρά μπορούμε να δώσουμε νέα αξία στην Ορθόδοξη διδασκαλία, την οποία υπηρετούμε σήμερα μόνο με τα χείλη· διδασκαλία για τη μεταμόρφωση του κόσμου, για την αξιοπρέπεια και την ιερότητα της κάθε ανθρώπινης ζωής, για τη σωτηριώδη δύναμη του Ευαγγελίου και για το αποστολικό χρέος να εξαγγείλουμε και να ζήσουμε αυτό το Ευαγγέλιο μέσα σε ένα κόσμο αμαρτωλό και εχθρικό.

Εάν, με τη Χάρη του Θεού, διαλέξουμε τη δεύτερη θέση, αυτό σημαίνει ότι διαλέγουμε τη μόνη απάντηση που είναι κατάλληλη στις σημερινές ηθικές προκλήσεις. Αυτό σημαίνει πρόκληση να γίνουμε άγιοι. Όμως το να κάνεις αυτή την εξαγγελία στην εποχή των βιοϊατρικών διλημμάτων και των άλλων προόδων προκαλεί τη γελοιότητα και τη χλεύη. Το να αρνείσαι να συσχηματισθείς με το χρησιμοθηρικό πνεύμα, τόσο εμφανές στις δυτικές κοινωνίες, οπωσδήποτε είναι το σημερινό ανάλογο της άρνησης να θυσιάσεις στο άγαλμα του Ρωμαίου Αυτοκράτορος. Προκαλεί όχι μόνο χλευασμό, αλλά και μαρτύριο.

Ό,τι διακρίνει την Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη από κάθε άλλη έκφραση Χριστιανικής πίστης, είναι η πεποίθησή της ότι το ανθρώπινο πρόσωπο καλείται από το Θεό να αλλάξει· να ωριμάσει με τη δύναμη  του Αγίου Πνεύματος· να προχωρήσει από την πνευματική νηπιότητα στην πνευματική ωριμότητα. Αυτό συνεπάγεται πάνω από όλα αγώνα ενάντια σ' αυτό που οι Άγιοι Πατέρες αποκαλούν «πάθη».

Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί είναι ίσως οι μόνοι που αναγνωρίζουν την ανάγκη τους για ολοκληρωτική αλλαγή και προχωρούν στην πραγματοποίησή της. Ο στόχος αυτός της εσωτερικής κίνησης για μια ακόμη φορά είναι η αγιότητα. Ενόσω επιτυγχάνουμε αυτόν το στόχο και επιτρέπουμε στο Άγιο Πνεύμα να εργασθεί μέσα μας αυτή τη μετατροπή, αγιοποιούμε αμφότερα, τους εαυτούς μας και τον κόσμο γύρω μας. Έτσι διαμορφώνουμε τη βάση για οποιαδήποτε κατάλληλη απάντηση, που ίσως προσφέρουμε στα σοβαρά βιοηθικά και άλλα ηθικά ζητήματα της καθημερινής μας εμπειρίας. Υπάρχει, από πρακτικής πλευράς, κάποια δυνατότητα για μας τους Χριστιανούς να πραγματοποιήσουμε πραγματικές και θετικές αλλαγές σ ένα κόσμο φορτωμένο με τόσες ηθικές προκλήσεις; Πώς μπορεί η προσωπική μας αναζήτηση για αγιότητα να επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό τις αποφάσεις και τις πράξεις αυτών που κατέχουν τη δύναμη στις κυβερνήσεις, στις πολυεθνικές εταιρείες και τα εργαστήρια; Δεν είναι ουτοπία ή απλώς ανοησία να σκεπτόμαστε ότι μπορούμε κατά κάποιο τρόπο να επηρεάσουμε πρόσωπα που έχουν σαν κίνητρο τη σαγήνη της επιστημονικής θεραπείας ανιάτων ασθενειών και πάνω από όλα την υπόσχεση απεριορίστου κέρδους;

Οποτεδήποτε αντιμετωπίζουμε προκλήσεις ή διλήμματα που φαίνονται καταπιεστικά και άλυτα θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η Βουλή του Θεού κυβερνά όντως όλα τα πράγματα. Μέσα από τις χωρίς νόημα τραγωδίες και εκδηλώσεις του κακού, ο Θεός μπορεί να δώσει νόημα και να εργαστεί το σχέδιο Του. Αυτό ισχύει τόσο για τα βιοηθικά ζητήματα, όσο και για τις προσωπικές μας κρίσεις.

Πώς μπορούμε να απαντήσουμε στις πολλές ηθικές προκλήσεις του καιρού μας; Η απάντηση είναι πολύ απλή. Πρέπει να απαντήσουμε ως ιερείς. Η Ιερωσύνη δεν είναι μόνο για τους χειροτονημένους ιερείς. Κατά τον Απόστολο Πέτρο ο καθένας μας είναι μέλος ενός «Ιερατεύματος αγίου», γένος εκλεκτόν, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον». Ένα σημαντικό στοιχείο της κοινής ιερατικής μας αποστολής είναι η μεσολαβητική προσευχή. Με αυτήν κρατάμε στο Φως του Θεού και στη φιλανθρωπία Του τις ζωές όλων που είναι θύματα των καταστροφικών πράξεων των άλλων ανθρώπων, μαζί με τους ίδιους τους καταστροφείς. Έτσι καλούμεθα να κάνουμε μια ιερατική προσφορά για κάθε κατεστραμμένο έμβρυο, για κάθε παιδί που σκοτώνεται με έκτρωση, για κάθε παιδί που υπόκειται σε βία, και άλλες μορφές εκμετάλλευσης. Ακόμη η ιερατική μας υπηρεσία περιλαμβάνει προσφορά στο Θεό των αναπήρων μελών της κοινωνίας μας, τα οποία τόσο εύκολα χαρακτηρίζουμε «μειονεκτικά» και τα περιθωριοποιούμε. Περιλαμβάνει προσευχή για εκείνους που διαπράττουν εγκλήματα βίας, ζητώντας από τον Θεό να αφυπνίσει τη συνείδησή τους και να μεταμορφώσει την καρδιά τους και να θεραπεύσει τις καταστροφικές τάσεις τους.

Αυτό σημαίνει προσευχή για τους επιτιθεμένους, καθώς και για τα θύματά τους. Και δεν υπάρχει διαφορά εάν είναι τρομοκράτες, δημιουργοί παιδικής πορνογραφίας στο διαδίκτυο ή γιατροί που κάνουν εκτρώσεις και ασκούν ευθανασία στα νοσοκομεία και τις κλινικές.

Αυτό το είδος της ιερατικής υπηρεσίας αποτελεί υπευθυνότητα του κάθε βαπτισμένου Χριστιανού, χωρίς εξαίρεση. Είναι μία υπηρεσία, με την οποία ο καθένας μας μπορεί να προσφέρει στο Θεό και αυτούς που δημιουργούν ηθικά διλήμματα και αυτούς που υποφέρουν από τις συνέπειές τους.

Ίσως ακούγεται πολύ απλό ή απλοϊκό ο υπαινιγμός ότι η πιο κατάλληλη απάντησή μας στις βιοηθικές και άλλες ηθικές προκλήσεις είναι να προσευχόμεθα. Ακόμη, έστω και αν είμαστε σε θέση να επηρεάσουμε το Κοινοβούλιο, να απαγορεύσουμε την ανθρώπινη κλωνοποίηση, να δώσουμε εναλλακτικές λύσεις για τις εκτρώσεις και την ευθανασία, δεν θα υπάρξει τελειωτική λύση για τις προσπάθειές μας, αν δεν τις επιχειρήσουμε για την δόξα του Θεού και για την εκπλήρωση του σχεδίου Του για τη σωτηρία του κόσμου.

«Υπάρχει πόλεμος έξω και λυσσομανά». Αυτή η λυσσαλέα αντιπαράθεση κατά τον Απόστολο Παύλο είναι ουσιαστικά ένας αγώνας προς τις «αρχές και εξουσίες, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις» (Εφ. 6/στ: 12). Είναι ένας βαθιά πνευματικός αγώνας, που η Εκκλησία και τα μέλη της καλούνται να διεξάγουν ενάντια σε έναν πολιτισμό που χαρακτηρίζεται ως πολιτισμός θανάτου. Όπου μπορούμε να ομιλήσουμε και να δράσουμε με τρόπο που να περιορίσουμε την περαιτέρω καταστροφή της ανθρώπινης ζωής και να φέρουμε θεραπεία και ειρήνη σ αυτούς που την έχουν ανάγκη, πρέπει να το κάνουμε με κάθε διαθέσιμο μέσο.

Σ αυτόν τον τρίτο χρόνο της νέας χιλιετίας (σημ. το άρθρο προφανώς γράφτηκε το 2003). βρισκόμαστε μπροστά σε τρομακτικές προκλήσεις, που προέρχονται από τις προόδους της βιο-ιατρικής τεχνολογίας. Ό,τι γνωρίζουμε και τιμούμε ως παραδοσιακές αξίες, διαμορφωμένες κυρίως από το Ευαγγέλιο, γρήγορα εξαφανίζονται. Ο σεβασμός για την απόλυτη αξιοπρέπεια και ιερότητα της ανθρώπινης ζωής δίνει τη θέση του στην καθαρή χρησιμοθηρία. Έμβρυα δημιουργούνται και καταστρέφονται, έτσι ώστε οι ερευνητές να πάρουν τα αρχέγονα εμβρυϊκά κύτταρά τους, ενώ οι εκτρώσεις συνεχίζονται και οι ηλικιωμένοι και ανήμποροι φοβούνται για τη ζωή τους. Ήδη ερευνητές προτείνουν για κάθε παιδί που δημιουργείται στο δοκιμαστικό σωλήνα, να δημιουργείται και ένας κλώνος, ο οποίος μια μέρα θα μπορεί να του προμηθεύσει ιστούς, μέλη ή ζωντανά όργανα. Άλλοι ιατρικοί φορείς προτείνουν τα άτομα που φθάνουν μια ορισμένη ηλικία ή υποφέρουν από αναπηρίες να τους επιτρέπεται — δηλ. να υποχρεώνονται — να πεθάνουν. Η ευθανασία, που αρχικά ήταν μια εκδοχή συμπόνοιας και ενδιαφέροντος για «θάνατο με αξιοπρέπεια», έχει γίνει πολιτική· θανατική καταδίκη για το έγκλημα κάποιος να είναι ηλικιωμένος ή ανήμπορος. Η τρομοκρατία δεν περιορίζεται στους δρόμους της Νέας Υόρκης ή του Τελ Αβίβ. Υπάρχει εξίσου στα εργαστήρια και τα νοσοκομεία κάτω από άλλο όνομα.

Οι καιροί αλλάζουν. Εάν θέλουμε να αλλάζουμε μαζί με τους καιρούς, με τρόπο που να συμφωνεί με τη θέληση και το σκοπό του Θεού για τους εαυτούς μας και τον κόσμο που ζούμε, πρέπει να ιδούμε τα μαγικά βιοηθικά ζητήματα με μια ιερατική χειρονομία, που θα αναθέτει όλα αυτά στα χέρια του Θεού. Είναι ανάγκη να τα κρατήσουμε στο Φως της Αναστάσεως του Χριστού, της νίκης του ενάντια στην αμαρτία, τη βία, το θάνατο και τη διαφθορά, με τη βεβαία πεποίθηση ότι η θέληση του Θεού θα κυβερνήσει όλα τα πράγματα.

Βιοηθική και κλωνοποίηση

Η τεχνική της κλωνοποίησης συνίσταται στη μεταφορά του πυρήνα ενός σωματικού (μη γεννητικού) κυττάρου σε ένα ωάριο από το οποίο έχει αφαιρεθεί ο πυρήνας του. Με την τεχνική αυτή το «νέο ωάριο» περιέχειποσοτικώςτο DΝΑ που υπάρχει μετά τη φυσιολογική σύζευξη ωαρίου- σπερματοζωαρίου. Στη συνέχεια το νέο αυτό ωάριο δέχεται ερεθίσματα ηλεκτρικά ή χημικά- και μπορεί να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται, όπως συμβαίνει στο φυσιολογικώς γονιμοποιημένο ωάριο, και δημιουργεί ύστερα από μερικές ημέρες μία κρίσιμη μάζα που καλείται «βλαστοκύστη».

Αυτή η βλαστοκύστη, εάν φιλοξενηθεί στη μήτρα, ενδέχεται να συνεχίσει την εμβρυϊκή ανάπτυξη και να καταλήξει στη γέννηση ενός νέου οργανισμού, του «κλώνου» Επιπροσθέτως, τα ηθικά και νομικά προβλήματα που δημιουργούνται είναι υπαρξιακά:

1) Οι κλώνοι δεν είναι αποτέλεσμα φυσιολογικής αναπαραγωγικής διαδικασίας, αλλά χρησιμοποιούνται ως μέσον ικανοποίησης της προσωπικής φιλοδοξίας του «κλωνοποποιημένου ατόμου» που θίγει την αξιοπρέπεια του νέου όντος και «συνιστά κατάχρηση της βιολογίας και της ιατρικής».

2) Δεν επιτυγχάνεται συνδυασμός του DΝΑ δύο επιμέρους ατόμων, συνδυασμός που είναι σημαντικός παράγοντας για την εξέλιξη και τη γενετική ποικιλομορφία του ανθρωπίνου γένους.

3) Περιορίζεται η ατομικότητα, αφού ο «κλώνος» είναι ένα απλό αντίγραφο.

4) Ως μέθοδος «επιλογής» αποτελεί αθέμιτη μέθοδο ευγονικής.

5) Προκαλεί οικογενειακή σύγχυση αφού ο κλώνος μπορεί να είναι ταυτοχρόνως και κλώνος και παιδί.

6) Οταν ο δότης του σωματικού κυττάρου (πυρήνας) και ο δότης του απύρηνου ωαρίου είναι το ίδιο άτομο, τότε ο κλώνος και ο δότης έχουν όχι μόνο το ίδιο DΝΑ στον πυρήνα αλλά και το ίδιο μιτοχονδριακό DΝΑ. Είναι προφανές ότι βιολογικώς η αναπαραγωγική κλωνοποίηση είναι μηαποδεκτή δεδομένου ότι υπάρχει εκτεταμένη άγνοια στον τομέα αυτό της βιολογίας, αφού δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η έκφραση των διαφόρων γονιδίων. Αλλά και αν υποθέσουμε ότι πολλά από αυτά θα επιλυθούν, δεν σημαίνει ότι η μέθοδος που υπερβαίνει το «θείον» θα είναι ηθικώς και νομικώς αποδεκτή.

Η νομική πλευρά

Από πλευράς Διεθνούς Δικαίου, το Πρόσθετο Πρωτόκολλο του Συμβουλίου της Ευρώπης, στη Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Αξιοπρέπειας του Ανθρωπίνου Οντος (Κοινή Υπουργική Απόφαση ΑΦ 0546/1/ΑΣ 723/Μ 4898/21 ΟΚΤ. 1998- ΦΕΚ Α224), αναφέρει στο άρθρο 1 1 ότι «κάθε παρέμβαση που έχει ως σκοπό τη δημιουργία ανθρωπίνου όντος γενετικώς όμοιο με ένα άλλο ανθρώπινο ον, ζωντανό ή νεκρό, απαγορεύεται». Αλλά και στη χώρα μας η αναπαραγωγική κλωνοποίηση απαγορεύεται. Ο Ν. 3089/23/12/02 (ΦΕΚ 327 Α Δ ) στο άρθρο 1455 κεφ. 8 αναφέρει ρητώς ότι «η ανθρώπινη αναπαραγωγή με τη μέθοδο της κλωνοποίησης απαγορεύεται» και ο Ν. 3305 (ΦΕΚ Α Δ 17, 27/01/05) «Εφαρμογή της Ιατρικής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής», στο άρθρο 26 1 αναφέρει ότι όποιος παραβαίνει τις ως άνω διατάξεις του ΑΚ 1455 τιμωρείται με ποινή κάθειρξης μέχρι 15 ετών, όπως άλλωστε απαγορεύεται, με ανάλογες διατάξεις, στο δίκαιο πολλών ευρωπαϊκών χωρών.

Διευκρινίζεται όμως ότι στο προοίμιο του πρόσθετου Πρωτοκόλλου του Συμβουλίου της Ευρώπης προβλέπεται πως ορισμένες τεχνικές κλωνοποίησης μπορεί να εφαρμοστούν «εφόσον προσφέρουν στην επιστήμη γνώση και στην ιατρική δυνατότητες θεραπευτικών εφαρμογών», τεκμαίρεται λοιπόν ότι η τεχνική της κλωνοποίησης, γενικώς, δεν είναι δυνατόν να αποκλειστείως μέσοέρευνας, αφού μπορεί να προκύψουν ευεργετικά αποτελέσματα για τον πάσχοντα συνάνθρωπό μας.

Θα πρέπει να αναφέρουμε το απόφθεγμα ότι «έρευνα του σήμερα είναι ενδεχομένως η εφαρμοσμένη θεραπευτική ιατρική τού αύριο». (*) Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής. Εκθεση για την Αναπαραγωγική Κλωνοποίηση στον Ανθρωπο. Θέσεις για Σύγχρονα Προβλήματα. 2η έκδοση. Εθνικό Τυπογραφείο, 2008, σελ. 123-138.

Ο κ. Γιάννης Παπαδημητρίου είναι ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής.